Wypalenie zawodowe

Problem wypa­le­nia zawo­do­we­go jest opi­sy­wa­ny przez bada­czy od lat sie­dem­dzie­sią­tych XXw. Początkowo stan chro­nicz­ne­go prze­mę­cze­nia w pra­cy przy­pi­sy­wa­ny był wyłącz­nie przed­sta­wi­cie­lom zawo­dów zwią­za­nych ze wspar­ciem spo­łecz­nym. Wynikało to z hipo­te­zy mówią­cej o tym, że wyczer­pa­nie emo­cjo­nal­ne jest kon­se­kwen­cją inten­syw­nych kon­tak­tów z ludź­mi. Dziś do powszech­nej wie­dzy nale­ży już fakt, że wypa­le­nie zawo­do­we może doty­czyć osób pra­cu­ją­cych w każ­dym zawo­dzie, choć naj­więk­sze ryzy­ko wystą­pie­nia doty­czy osób peł­nią­cych funk­cje kie­row­ni­cze oraz osób, któ­rych pra­ca wyma­ga licz­nych inte­rak­cji (np. nauczy­cie­le, pra­cow­ni­cy socjal­ni, pie­lę­gniar­ki, leka­rze, psycholodzy).

Wypalenie zawo­do­we jest kon­se­kwen­cją dłu­go­trwa­łe­go stre­su oraz obcią­że­nia psy­chicz­ne­go i fizycz­ne­go. Osoby dotknię­te wypa­le­niem zawo­do­wym tra­cą zain­te­re­so­wa­nie pra­cą, czu­ją bez­sens podej­mo­wa­nych aktyw­no­ści, a tak­że roz­draż­nie­nie, prze­mę­cze­nie. Mogą też doświad­czać obja­wów psy­cho­so­ma­tycz­nych takich jak chro­nicz­ny ból gło­wy czy zespół jeli­ta draż­li­we­go. Czynniki przy­czy­nia­ją­ce się do roz­wo­ju wypa­le­nia zawo­do­we­go mogą doty­czyć zarów­no cech oso­by pra­cu­ją­cej jak i wła­ści­wo­ści miej­sca pra­cy. Przyczyny indy­wi­du­al­ne, zwią­za­ne z oso­bo­wo­ścią oso­by pra­cu­ją­cej to m.in.:

• chwiej­ność poczu­cia wła­snej war­to­ści, obni­żo­na wła­sna samoocena
• trud­no­ści w kon­tro­li i regu­la­cji wła­snych emocji
• skłon­no­ści do nad­mier­nej rywalizacji
• zawy­żo­ne ocze­ki­wa­nia wzglę­dem jako­ści wła­snej pracy
• nie­pew­ność i lękli­wość w kon­tak­tach z innymi

Przyczyny wypa­le­nia zawo­do­we­go, któ­re powią­za­ne są z orga­ni­za­cją, w któ­rej jed­nost­ka jest zatrud­nio­na to m.in.:

• kul­tu­ra orga­ni­za­cji (nie­od­po­wied­ni sys­tem moty­wo­wa­nia, błę­dy w orga­ni­za­cji pracy)
• opre­syj­ne sty­le kierownictwa
• brak opty­mal­no­ści śro­do­wi­ska pra­cy (np. nie­od­po­wied­nie warun­ki fizyczne)
• zbyt wie­le obo­wiąz­ków przy­pa­da­ją­cych na jed­ne­go pracownika
• niskie wyna­gro­dze­nie

Najsłynniejsza badacz­ka syn­dro­mu wypa­le­nia zawo­do­we­go — Christina Maslach wymie­nia ogól­ne obja­wy wypalenia:

• obja­wy fizycz­ne – m.in. chro­nicz­ne poczu­cie zmę­cze­nia, nie­do­sta­tecz­na codzien­na aktyw­ność fizycz­na, zabu­rze­nia snu, utra­ta masy cia­ła, obni­że­nie libi­do, nad­uży­wa­nie sub­stan­cji psychoaktywnych

• obja­wy emo­cjo­nal­ne – m.in. nie­umie­jęt­ność odpo­czyn­ku i relak­su, obni­żo­ny nastrój, upo­rczy­we nega­tyw­ne myśli, poczu­cie osa­mot­nie­nia i odizo­lo­wa­nia, zacho­wy­wa­nie “uraz”

• obja­wy w życiu rodzin­nym – m.in. nie­kon­tro­lo­wa­nie emo­cji w oto­cze­niu rodzi­ny, zmniej­szo­ne zain­te­re­so­wa­nie człon­ka­mi rodzi­ny, nie­chęć do pro­duk­tyw­ne­go spę­dza­nia cza­su w gro­nie rodziny

• obja­wy powią­za­ne z pra­cą – m.in. lęk i opór przed codzien­nym wyj­ściem do pra­cy, poczu­cie wciąż “ucie­ka­ją­ce­go” cza­su, odczu­wa­nie nara­sta­ją­cej zło­ści, nie­za­do­wo­le­nia, zmęczenia

Jeśli odczu­wasz cier­pie­nie w związ­ku ze swo­im funk­cjo­no­wa­niem, doświad­czasz obja­wów zabu­rzeń psy­chicz­nych bądź bory­kasz się z wąt­pli­wo­ścia­mi w tym obsza­rze – skon­sul­tuj się z psy­cho­te­ra­peu­tą. W naszym Centrum Psychoterapii i Seksuologii Empatia doświad­czo­ny zespół spe­cja­li­stów pro­wa­dzi kon­sul­ta­cje psy­cho­lo­gicz­ne, dia­gno­sty­kę, kon­sul­ta­cje lekar­skie, far­ma­ko­te­ra­pię oraz psychoterapię.