Nietypowe syndromy i zaburzenia psychiczne

Ludz­ki mózg w dużej mie­rze wciąż sta­no­wi tajem­ni­cę dla bada­czy. Nie wszyst­kie ludz­kie zacho­wa­nia będą­ce wyni­kiem skom­pli­ko­wa­nych związ­ków pomię­dzy wpły­wem DNA, struk­tu­ry mózgu, życia pre­na­tal­ne­go i oddzia­ły­wań śro­do­wi­ska mogą być w peł­ni wytłu­ma­czal­ne. Ist­nie­je wie­le syn­dro­mów i zabu­rzeń psy­chicz­nych, któ­re uznać moż­na jako nie­ty­po­we, rzad­kie i sta­no­wią­ce wyzwa­nie dla bada­czy, leka­rzy oraz psy­cho­lo­gów. W tym tek­ście opi­sa­ne zosta­ną wybra­ne cztery. 

1. Zespół Pica, czy­li syn­drom łak­nie­nia spaczonego 

Oso­by cier­pią­ce na to zabu­rze­nie cha­rak­te­ry­zu­je skłon­ność do spo­ży­wa­nia sub­stan­cji nie­ja­dal­nych i nie­umie­jęt­ność powstrzy­ma­nia tego zacho­wa­nia. Spe­cy­ficz­ną odmia­ną zabu­rze­nia jest ksy­lo­fa­gnia, czy­li ten­den­cja do spo­ży­wa­nia papie­ru czy też pago­fa­gia, czy­li skłon­ność do nad­mia­ro­we­go spo­ży­wa­nia lodu. Pica może doty­czyć rów­nież dzie­ci, któ­re ukoń­czy­ły 2 rok życia i prze­ja­wia­ją zacho­wa­nie zwią­za­ne z jedze­niem [któ­re] nie jest czę­ścią prak­ty­ki uzna­nej kul­tu­ro­wo (ICD-10). Pica może gro­zić powi­kła­nia­mi zwią­za­ny­mi z zatru­ciem oraz nie­do­bo­ra­mi pokar­mo­wy­mi. Przy­czy­ny zabu­rze­nia nie są jasne, wska­zu­je się jed­nak­że na moż­li­wość wystę­po­wa­nia aber­ra­cji o pod­ło­żu biochemicznym. 

2. Pro­zo­pa­gno­zja i agno­zja twarzy 

W prze­bie­gu pro­zo­pa­gno­zji – zabu­rze­nia per­cep­cji wzro­ko­wej – pacjen­ci prze­ja­wia­ją trud­no­ści w roz­po­zna­wa­niu twa­rzy osób bli­skich. Zabu­rze­nie to nie jest spo­wo­do­wa­ne zabu­rze­niem wzro­ku. Może mieć etio­lo­gię gene­tycz­ną lub wyni­kać z uszko­dze­nia mózgu. Oso­by z dia­gno­zą pro­zo­pa­gno­zji mogą roz­po­zna­wać oso­by na pod­sta­wie ich gło­su, bądź też zapa­mię­tu­jąc poszcze­gól­ne ele­men­ty ich twa­rzy, nie są jed­nak w sta­nie przy­swo­ić kształ­tu i wyglą­du twa­rzy w cało­ści i na tej pod­sta­wie roz­róż­niać jed­nost­ki. W przy­pad­ku agno­zji twa­rzy pacjen­ci nie są w sta­nie odróż­nić twa­rzy ludz­kich od innych przed­mio­tów czy innych bodź­ców z otoczenia. 

3. Zespół Ali­cji w Kra­inie Czarów 

To zabu­rze­nie sen­so­mo­to­rycz­ne, któ­re poja­wia się naj­czę­ściej w prze­bie­gu migre­ny kla­sycz­nej (migre­ny z aurą), ale też w innych cho­ro­bach soma­tycz­nych. Cha­rak­te­ry­zu­je się zabu­rze­nia­mi w per­cep­cji – głów­nie per­cep­cji wła­sne­go cia­ła. Oso­by dotknię­te zabu­rze­niem mogą mieć wra­że­nie, że ich cia­ło skur­cza się lub wydłu­ża, że czas zwal­nia bądź przy­spie­sza. Mogą wystą­pić rów­nież zabu­rze­nia rów­no­wa­gi oraz zabu­rze­nia w postrze­ga­niu tek­stur (np.poduszka czy koc wyda­ją się być z kamienia).

4. Zespół Münchhausena 

Zespół Mün­ch­hau­se­na to zabu­rze­nie z gru­py pozo­ro­wa­nych. Doty­ka naj­czę­ściej oso­by cier­pią­ce rów­nież na zabu­rze­nia oso­bo­wo­ści. Celem cho­re­go jest uwa­ga i opie­ka per­so­ne­lu medycz­ne­go. W tym celu jed­nost­ka może sty­mu­lo­wać zabu­rze­nia neu­ro­lo­gicz­ne, cho­ro­by skó­ry czy ukła­du tra­wien­ne­go. Oso­by cier­pią­ce na zbu­rze­nie mogą wywo­ły­wać u sie­bie obja­wy, np.podtruwając się. Zastęp­czy zespół Mün­ch­hau­se­na doty­czy osób wywo­łu­ją­cych obja­wy cho­rób soma­tycz­nych u innych osób, np.u dziec­ka. Robią to w podob­nym celu – aby zyskać współ­czu­cie, uwa­gę oraz opie­kę leka­rzy róż­nych spe­cjal­no­ści a tak­że, aby wywo­ły­wać podziw w swo­im oto­cze­niu społecznym. 

War­to pod­kre­ślić, że opi­sy­wa­ne symp­to­my doty­czą nie­licz­nych osób, nie­rzad­ko tyl­ko pro­cen­ta bądź pro­mi­la popu­la­cji, a postę­po­wa­nie w przy­pad­ku ich dia­gno­zy wyma­ga współ­pra­cy wie­lu spe­cja­li­stów – m.in. neu­ro­lo­gów i psy­chia­trów. W naszym Cen­trum Psy­cho­te­ra­pii i Sek­su­olo­gii Empa­tia przyj­mu­ją psy­chia­trzy lek.med. Kamil Gor­czy­ca – psy­chia­tra doro­słych oraz dr n.med. Lech Popio­łek – psy­chia­tra dzie­cię­cy.