Zaburzenia zainteresowania seksualnego u kobiet

Zainteresowanie sek­su­al­ne to klu­czo­wy aspekt zdro­wia psy­cho­sek­su­al­ne­go każ­dej oso­by. Jednak u nie­któ­rych kobiet może docho­dzić do znacz­ne­go zmniej­sze­nia pożą­da­nia sek­su­al­ne­go, co nie­jed­no­krot­nie wią­że się z obni­że­niem jako­ści życia oraz pro­ble­ma­mi w rela­cjach part­ner­skich. Jakie są przy­czy­ny tego zja­wi­ska, jak je dia­gno­zo­wać i jak moż­na pomóc kobie­tom bory­ka­ją­cym się z tym problemem?

Zaburzenia zain­te­re­so­wa­nia sek­su­al­ne­go – jak je rozpoznać?

Według kla­sy­fi­ka­cji DSM‑5, zabu­rze­nie zain­te­re­so­wa­nia i pobu­dze­nia sek­su­al­ne­go u kobiet dia­gno­zu­je się na pod­sta­wie okre­ślo­nych obja­wów, któ­re muszą utrzy­my­wać się przez co naj­mniej sześć mie­się­cy i powo­do­wać istot­ne cier­pie­nie. Kobieta może doświad­czać m.in. bra­ku chę­ci podej­mo­wa­nia aktyw­no­ści sek­su­al­nej, rzad­kie­go fan­ta­zjo­wa­nia o sek­sie, bra­ku reak­cji na ini­cja­ty­wę part­ne­ra czy zmniej­sze­nia odczu­wa­nia przy­jem­no­ści pod­czas współ­ży­cia. Z kolei kla­sy­fi­ka­cja ICD-11 wyróż­nia osła­bie­nie pożą­da­nia jako odręb­ną jed­nost­kę kli­nicz­ną, roz­róż­nia­jąc pro­ble­my z pożą­da­niem spon­ta­nicz­nym i reak­tyw­nym. Aby okre­ślić, czy pożą­da­nie jest spon­ta­nicz­ne czy reak­tyw­ne, war­to zwró­cić uwa­gę na to, w jakich oko­licz­no­ściach poja­wia się zain­te­re­so­wa­nie sek­sem. Pożądanie spon­ta­nicz­ne wystę­pu­je bez zewnętrz­nych bodź­ców, czę­sto w for­mie nagłych myśli lub fan­ta­zji sek­su­al­nych. Natomiast pożą­da­nie reak­tyw­ne poja­wia się w odpo­wie­dzi na kon­kret­ne sytu­acje, np. dotyk part­ne­ra, intym­ne roz­mo­wy czy oglą­da­nie tre­ści ero­tycz­nych. Wiele kobiet natu­ral­nie doświad­cza pożą­da­nia w spo­sób reak­tyw­ny i nie sta­no­wi to odstęp­stwa od nor­my seksuologicznej.

Jakie są przy­czy­ny obni­że­nia pożą­da­nia seksualnego?

Zaburzenia libi­do mogą mieć pod­ło­że zarów­no psy­cho­lo­gicz­ne, jak i bio­lo­gicz­ne. Wśród czyn­ni­ków psy­chicz­nych czę­sto wymie­nia się depre­sję, lęki, zabu­rze­nia odży­wia­nia oraz pro­ble­my zwią­za­ne z samo­oce­ną w roli sek­su­al­nej. Istotną rolę odgry­wa­ją rów­nież doświad­cze­nia sek­su­al­ne z prze­szło­ści oraz spo­sób postrze­ga­nia wła­snej sek­su­al­no­ści. Dodatkowo kon­flik­ty w związ­ku, brak intym­no­ści, a nawet nie­wy­star­cza­ją­ca komu­ni­ka­cja na temat potrzeb sek­su­al­nych mogą pro­wa­dzić do wyco­fa­nia się z aktyw­no­ści seksualnej.

Na pozio­mie bio­lo­gicz­nym przy­czy­ną obni­że­nia pożą­da­nia mogą być zabu­rze­nia hor­mo­nal­ne, takie jak hiper­pro­lak­ty­ne­mia, nie­do­czyn­ność tar­czy­cy czy zmia­ny w pozio­mie estra­dio­lu. Niektóre leki – zwłasz­cza anty­de­pre­san­ty, anty­an­dro­ge­ny i doust­ne środ­ki anty­kon­cep­cyj­ne – mogą nega­tyw­nie wpły­wać na libi­do. Do innych czyn­ni­ków nale­żą tak­że cho­ro­by prze­wle­kłe, wynisz­cze­nie orga­ni­zmu, nad­uży­wa­nie alko­ho­lu oraz sto­so­wa­nie sub­stan­cji psychoaktywnych.

Diagnoza – na co zwró­cić uwagę?

Proces dia­gno­stycz­ny powi­nien uwzględ­niać zarów­no indy­wi­du­al­ne, jak i part­ner­skie aspek­ty funk­cjo­no­wa­nia kobie­ty. Specjalista powi­nien zba­dać, czy obni­żo­ne libi­do nie jest skut­kiem nega­tyw­nych sko­ja­rzeń zwią­za­nych z sek­sem, a tak­że czy pomi­mo zmniej­szo­ne­go zain­te­re­so­wa­nia nadal docho­dzi do odpo­wie­dzi geni­tal­nej i orga­zmu. Warto rów­nież prze­ana­li­zo­wać wcze­śniej­sze doświad­cze­nia sek­su­al­ne oraz poziom spon­ta­nicz­ne­go pożą­da­nia, zwłasz­cza w okre­ślo­nych fazach cyklu menstruacyjnego.

W nie­któ­rych przy­pad­kach pomoc­ne mogą być bada­nia hor­mo­nal­ne (np. poziom estra­dio­lu, FSH, pro­lak­ty­ny) oraz oce­na funk­cji mię­śni dna mied­ni­cy, zwłasz­cza gdy poja­wia­ją się dole­gli­wo­ści bólo­we. Istotne jest rów­nież wyklu­cze­nie depre­sji, lęków oraz innych zabu­rzeń psy­chicz­nych, któ­re mogą wpły­wać na obni­że­nie libido.

Leczenie

Terapia zabu­rzeń zain­te­re­so­wa­nia sek­su­al­ne­go wyma­ga indy­wi­du­al­ne­go podej­ścia i czę­sto współ­pra­cy kil­ku spe­cja­li­stów. W wie­lu przy­pad­kach koniecz­na jest psy­cho­edu­ka­cja, obej­mu­ją­ca omó­wie­nie róż­nych form pożą­da­nia (spon­ta­nicz­ne­go i reak­tyw­ne­go) oraz ana­li­za cyklu reak­cji sek­su­al­nej. Pomocne może być tak­że ziden­ty­fi­ko­wa­nie barier utrud­nia­ją­cych czer­pa­nie przy­jem­no­ści z sek­su oraz pra­ca nad lękiem przed współżyciem.

Psychoterapia indy­wi­du­al­na – zwłasz­cza w nur­cie poznaw­czo-beha­wio­ral­nym (CBT) lub psy­cho­dy­na­micz­nym – może pomóc w prze­pra­co­wa­niu pro­ble­mów zwią­za­nych z samo­oce­ną i poczu­ciem winy doty­czą­cym sek­su­al­no­ści. W przy­pad­ku trud­no­ści wyni­ka­ją­cych z róż­ni­cy potrzeb sek­su­al­nych part­ne­rów war­to roz­wa­żyć tera­pię dla par.

Elementem tera­pii może być rów­nież popra­wa sty­lu życia – dba­łość o rów­no­wa­gę mię­dzy pra­cą a odpo­czyn­kiem, regu­lar­na aktyw­ność fizycz­na, zdro­wa die­ta oraz uni­ka­nie używek.

W nie­któ­rych przy­pad­kach sto­su­je się far­ma­ko­te­ra­pię, jed­nak zazwy­czaj jest to roz­wią­za­nie sto­so­wa­ne w ostateczności.

Zaburzenia zain­te­re­so­wa­nia sek­su­al­ne­go u kobiet mogą mieć róż­no­rod­ne przy­czy­ny i wyma­gać inter­dy­scy­pli­nar­ne­go podej­ścia do lecze­nia. Ważne jest, aby kobie­ty zgła­sza­ją­ce trud­no­ści w tej sfe­rze nie baga­te­li­zo­wa­ły pro­ble­mu, lecz szu­ka­ły pro­fe­sjo­nal­nej pomo­cy. Świadomość wła­snych potrzeb, otwar­ta komu­ni­ka­cja w związ­ku oraz wspar­cie psy­cho­te­ra­peu­tycz­ne mogą sku­tecz­nie popra­wić jakość życia sek­su­al­ne­go i ogól­ne­go dobro­sta­nu psychicznego.

Pracą w tym obsza­rze w Centrum Medycznym Empatia zaj­mu­ją się:

mgr Magdalena Krzak
mgr Kamila Mikołajewska
mgr Justyna Oszańca-Czado
mgr Marcin Grabowski
mgr Paulina Łasak-Ponikło
mgr Łukasz Musiał
mgr Dorota Otwinowska
mgr Karolina Kwiatkowska
mgr Klaudia Biśta
mgr Sylwia Szydłowska-Cyganek
mgr Magdalena Jaskóła
mgr Anna Nicieja
lek. Kamil Gorczyca