Współżycie powin­no być źró­dłem bli­sko­ści, przy­jem­no­ści i wza­jem­ne­go speł­nie­nia. Jednak dla wie­lu kobiet sta­je się ono powo­dem lęku, cier­pie­nia i wyco­fa­nia. Bolesność geni­tal­no-mied­ni­cza pod­czas pene­tra­cji, zna­na rów­nież jako geni­to-pelvic pain/penetration disor­der (GPPPD), to poważ­ne, choć wciąż zbyt rzad­ko oma­wia­ne zabu­rze­nie sek­su­al­ne, któ­re łączy w sobie doświad­cze­nie bólu i trud­no­ści w zakre­sie pene­tra­cji. GPPPD jest ofi­cjal­nie uzna­wa­nym zabu­rze­niem w kla­sy­fi­ka­cjach medycz­nych DSM‑5 i ICD-11. Jakie są jego obja­wy, skąd się bie­rze i jak je leczyć?

Kobiety dotknię­te tym zabu­rze­niem mogą doświadczać:

• Bólu w trak­cie pene­tra­cji – zarów­no pod­czas sto­sun­ku, jak i przy apli­ka­cji tam­po­nu czy bada­niu gine­ko­lo­gicz­nym. Ból może mieć róż­ny cha­rak­ter – od ostre­go i pie­ką­ce­go, po tępy czy ciągnący.

• Trudności z pene­tra­cją – wyni­ka­ją­ce z mimo­wol­ne­go napię­cia mię­śni, a cza­sem cał­ko­wi­tej nie­moż­no­ści odby­cia stosunku.

• Napięcia mię­śni dna mied­ni­cy – czę­sto nie­uświa­do­mio­ne­go, wystę­pu­ją­ce­go w odpo­wie­dzi na pró­bę zbliżenia.

• Lęku przed bólem i współ­ży­ciem – któ­ry pro­wa­dzi do uni­ka­nia kon­tak­tów seksualnych.

• Obniżonego libi­do i pro­ble­mów emo­cjo­nal­nych – fru­stra­cji, wsty­du, poczu­cia winy, a tak­że napięć w rela­cji partnerskiej.

Kryteria dia­gno­stycz­ne

Według DSM‑5, o zabu­rze­niu moż­na mówić, gdy przez co naj­mniej 6 mie­się­cy utrzy­mu­ją się trud­no­ści zwią­za­ne z bólem, lękiem, napię­ciem mię­śnio­wym lub nie­moż­no­ścią pene­tra­cji, któ­re powo­du­ją istot­ny dys­kom­fort psy­chicz­ny lub trud­no­ści w relacjach. 

ICD-11 rów­nież uwzględ­nia to zabu­rze­nie, ale nie okre­śla kon­kret­ne­go cza­su trwa­nia obja­wów. Zamiast tego pod­kre­śla koniecz­ność wyklu­cze­nia orga­nicz­nych przy­czyn bólu oraz uwzględ­nia emo­cjo­nal­ne i spo­łecz­ne kon­se­kwen­cje pro­ble­mu. W kla­sy­fi­ka­cji ICD-11, bole­sność geni­tal­no-mied­ni­cza w trak­cie pene­tra­cji zosta­ła uwzględ­nio­na pod nazwą: „Zaburzenia sek­su­al­ne bólo­we w trak­cie penetracji”.

Przyczyny

GPPPD ma zło­żo­ną etio­lo­gię i naj­czę­ściej wyma­ga spoj­rze­nia z wie­lu per­spek­tyw. Wśród naj­częst­szych przy­czyn znaj­du­ją się:

1. Czynniki bio­lo­gicz­ne:
   • cho­ro­by gine­ko­lo­gicz­ne (np. wul­wo­dy­nia, endo­me­trio­za, infek­cje, bli­zny po porodzie),
   • zmia­ny hor­mo­nal­ne (np. suchość pochwy po poro­dzie, meno­pau­zie czy przy anty­kon­cep­cji hormonalnej),
   • nad­mier­ne napię­cie mię­śni dna miednicy,
   • uszko­dze­nia ner­wów i zespo­ły bólowe.
2. Czynniki psy­cho­lo­gicz­ne:
   • trau­ma­tycz­ne doświad­cze­nia (np. prze­moc sek­su­al­na, gwałt),
   • zabu­rze­nia psy­chicz­ne (depre­sja, zabu­rze­nia lęko­we, PTSD),
   • nega­tyw­ne prze­ko­na­nia doty­czą­ce sek­su i cia­ła, brak edu­ka­cji seksualnej.
3. Czynniki spo­łecz­no-kul­tu­ro­we:
   • suro­we wycho­wa­nie, reli­gij­ne lub mora­li­stycz­ne podej­ście do seksualności,
   • poczu­cie wsty­du wobec wła­sne­go cia­ła i potrzeb seksualnych,
   • brak wspar­cia w rela­cji, tabu­iza­cja roz­mów o seksie.

Leczenie

Leczenie GPPPD opie­ra się na podej­ściu inter­dy­scy­pli­nar­nym i dosto­so­wa­niu tera­pii do kon­kret­nej oso­by i jej histo­rii. Kluczowe ele­men­ty lecze­nia to:

1.  Edukacja i psychoedukacja

Zrozumienie przy­czyn bólu, nauka ana­to­mii, fizjo­lo­gii oraz roz­po­zna­wa­nie napięć w cie­le to pierw­szy krok do poprawy.

2.  Fizjoterapia uroginekologiczna

Manualna tera­pia mię­śni dna mied­ni­cy, ćwi­cze­nia relak­sa­cyj­ne, bio­fe­ed­back, elek­tro­sty­mu­la­cja, pra­ca z dila­to­ra­mi, tre­ning pęche­rza – to tyl­ko nie­któ­re z metod.

3.  Psychoterapia

Podejścia opar­te na CBT (tera­pii poznaw­czo-beha­wio­ral­nej), ACT (tera­pii akcep­ta­cji i zaan­ga­żo­wa­nia), tera­pii trau­my, pra­cy z cia­łem i uważ­no­ści (mind­ful­ness). Wsparcie psy­cho­te­ra­peu­ty może być nie­oce­nio­ne, szcze­gól­nie w pra­cy z lękiem, trau­mą czy niskim poczu­ciem wła­snej wartości.

4.  Farmakoterapia

W zależ­no­ści od przy­czy­ny – od miej­sco­wych kre­mów z lido­ka­iną lub estro­ge­nem, przez leki prze­ciw­de­pre­syj­ne (ami­tryp­ty­li­na, dulok­se­ty­na), prze­ciw­pa­dacz­ko­we (gaba­pen­ty­na, pre­ga­ba­li­na), aż po czop­ki dopo­chwo­we z dia­ze­pa­mem. W nie­któ­rych przy­pad­kach stosuje

się tak­że iniek­cje botu­li­no­we lub zabie­gi laserowe.

5.  Wsparcie partnerskie

Otwartość na roz­mo­wę, wspar­cie ze stro­ny part­ne­ra i pra­ca nad intym­no­ścią bez pre­sji pene­tra­cji są nie­zwy­kle waż­ne w pro­ce­sie leczenia.

Choć GPPPD może wyda­wać się trud­nym tema­tem, nie nale­ży go igno­ro­wać. Ból pod­czas sek­su nie jest „nor­mal­ny” i nie trze­ba się z nim godzić. To zabu­rze­nie, któ­re moż­na i war­to leczyć. Z pomo­cą spe­cja­li­stów – sek­su­olo­gów, gine­ko­lo­gów, fizjo­te­ra­peu­tów psy­cho­te­ra­peu­tów – moż­li­we jest odzy­ska­nie kom­for­tu, przy­jem­no­ści i bli­sko­ści w relacji.

Jeśli doświad­czasz bólu pod­czas sek­su – nie cze­kaj. Zasługujesz na zro­zu­mie­nie, wspar­cie i zdro­wą, satys­fak­cjo­nu­ją­cą seksualność.

Zaburzenia erek­cji to czę­sty, ale wciąż czę­sto prze­mil­cza­ny pro­blem, któ­ry doty­ka wie­lu męż­czyzn na całym świe­cie. Definiuje się je jako utrzy­mu­ją­cą się nie­zdol­ność do osią­gnię­cia i/lub utrzy­ma­nia wzwo­du prą­cia umoż­li­wia­ją­ce­go pro­wa­dze­nie satys­fak­cjo­nu­ją­ce­go współ­ży­cia płcio­we­go. Choć dla wie­lu męż­czyzn temat ten może być wsty­dli­wy, nie nale­ży go baga­te­li­zo­wać – zabu­rze­nia erek­cji mogą być pierw­szym sygna­łem poważ­niej­szych pro­ble­mów zdro­wot­nych, takich jak miaż­dży­ca, cukrzy­ca czy cho­ro­by ser­ca. Dysfunkcja wzwo­du wpły­wa rów­nież na rela­cje part­ner­skie oraz ogól­ną jakość życia seksualnego.

Czynniki ryzyka

Zaburzenia wzwo­du mogą być wyni­kiem wie­lu róż­nych czyn­ni­ków – zarów­no fizycz­nych, jak i psy­chicz­nych. Do naj­częst­szych należą:

• Wiek – im star­szy męż­czy­zna, tym więk­sze ryzy­ko wystą­pie­nia pro­ble­mów z erekcją.
• Choroby prze­wle­kłe – m.in. miaż­dży­ca, cukrzy­ca, nad­ci­śnie­nie tęt­ni­cze, cho­ro­by nerek i wątro­by, stward­nie­nie roz­sia­ne, cho­ro­ba Alzheimera, depre­sja, zabu­rze­nia hormonalne.
• Urazy i zabie­gi ope­ra­cyj­ne – np. pro­sta­tek­to­mia, ura­zy rdze­nia krę­go­we­go, gło­wy, radioterapia.
• Leki i używ­ki – nie­któ­re środ­ki psy­cho­tro­po­we, prze­ciw­de­pre­syj­ne, leki uspo­ka­ja­ją­ce oraz nad­uży­wa­nie alko­ho­lu i nar­ko­ty­ków mogą pro­wa­dzić do zabu­rzeń wzwodu.
• Styl życia – stres, prze­mę­cze­nie, brak aktyw­no­ści fizycz­nej, nie­zdro­wa die­ta i używ­ki rów­nież wpły­wa­ją na funk­cje seksualne.

Zaburzenia erek­cji mogą mieć bar­dzo zło­żo­ną etio­lo­gię – naj­czę­ściej wyni­ka­ją z kom­bi­na­cji czyn­ni­ków zarów­no orga­nicz­nych, jak i psy­chicz­nych. Uważa się, że aż 70–90% przy­pad­ków ma pod­ło­że orga­nicz­ne, czy­li zwią­za­ne z cho­ro­ba­mi soma­tycz­ny­mi. Do naj­częst­szych nale­żą scho­rze­nia ukła­du ser­co­wo-naczy­nio­we­go, takie jak miaż­dży­ca (odpo­wie­dzial­na za oko­ło 30% przy­pad­ków), nad­ci­śnie­nie tęt­ni­cze oraz hiper­li­pi­de­mia. Istotnym czyn­ni­kiem jest tak­że cukrzy­ca – aż 40% męż­czyzn z tym scho­rze­niem doświad­cza zabu­rzeń erek­cji, co wyni­ka z uszko­dze­nia naczyń krwio­no­śnych i ner­wów. Problemy z erek­cją czę­sto poja­wia­ją się rów­nież u pacjen­tów po zabie­gach uro­lo­gicz­nych, takich jak pro­sta­tek­to­mia rady­kal­na, a tak­że u osób z cho­ro­ba­mi nerek, wątro­by, cho­ro­ba­mi neu­ro­lo­gicz­ny­mi (np. stward­nie­nie roz­sia­ne, cho­ro­ba Alzheimera), zabu­rze­nia­mi hor­mo­nal­ny­mi czy w prze­bie­gu depresji.

Nie bez zna­cze­nia są też czyn­ni­ki psy­chicz­ne, któ­re odpo­wia­da­ją za oko­ło 10–30% przy­pad­ków. Mogą one mieć bar­dzo róż­ne źró­dła – od niskiej samo­oce­ny, przez trud­no­ści w rela­cjach z part­ner­ką, aż po nega­tyw­ne doświad­cze­nia sek­su­al­ne z prze­szło­ści. Do czę­sto spo­ty­ka­nych przy­czyn psy­cho­gen­nych nale­żą tak­że kon­flik­ty emo­cjo­nal­ne w związ­ku, stres, prze­mę­cze­nie, a nawet pre­sja zwią­za­na z nad­mier­ny­mi ocze­ki­wa­nia­mi wobec wła­snej spraw­no­ści sek­su­al­nej. Nierzadko spo­ty­ka się rów­nież zabu­rze­nia wyni­ka­ją­ce z tłumionych

emo­cji, poczu­cia winy czy nie­świa­do­mych kon­flik­tów toż­sa­mo­ścio­wych. Warto pamię­tać, że bar­dzo czę­sto wystę­pu­je tzw. for­ma mie­sza­na, gdzie czyn­ni­ki orga­nicz­ne i psy­cho­gen­ne wza­jem­nie się nakła­da­ją i potę­gu­ją objawy.

Co wię­cej, zabu­rze­nia erek­cji mogą być pierw­szym obja­wem poważ­niej­szych cho­rób, któ­re na począt­ku nie dają innych, wyraź­nych sygna­łów. Tak bywa m.in. w przy­pad­ku cukrzy­cy czy miaż­dży­cy u osób dotąd nie­świa­do­mych swo­jej cho­ro­by. Z tego powo­du każ­dy przy­pa­dek powi­nien być trak­to­wa­ny indy­wi­du­al­nie i dokład­nie zdia­gno­zo­wa­ny – nie tyl­ko dla popra­wy jako­ści życia sek­su­al­ne­go, ale tak­że dla ochro­ny ogól­ne­go sta­nu zdrowia.

Diagnostyka

Proces dia­gno­stycz­ny zabu­rzeń erek­cji prze­bie­ga wie­lo­eta­po­wo i jest zawsze dosto­so­wa­ny do kon­kret­nej sytu­acji pacjen­ta. Zaczyna się od szcze­gó­ło­we­go wywia­du sek­su­olo­gicz­ne­go, któ­re­go celem jest zro­zu­mie­nie, na czym dokład­nie pole­ga pro­blem, kie­dy się poja­wił, czy ma cha­rak­ter sta­ły, czy sytu­acyj­ny, oraz jakie czyn­ni­ki mogą go nasi­lać. Specjalista zada­je pyta­nia nie tyl­ko o spraw­ność sek­su­al­ną, ale rów­nież o ogól­ny stan zdro­wia, styl życia, poziom stre­su, rela­cje part­ner­skie, przyj­mo­wa­ne leki, a tak­że dotych­cza­so­we doświad­cze­nia sek­su­al­ne pacjenta.

Jednym z eta­pów dia­gno­sty­ki lekar­skiej jest bada­nie przed­mio­to­we, któ­re pozwa­la oce­nić ogól­ną kon­dy­cję orga­ni­zmu oraz ewen­tu­al­ne nie­pra­wi­dło­wo­ści w obrę­bie ukła­du moczo­wo-płcio­we­go. W dal­szej kolej­no­ści wyko­nu­je się bada­nia labo­ra­to­ryj­ne – zwy­kle obej­mu­ją­ce poziom testo­ste­ro­nu, glu­ko­zę, lipi­do­gram, TSH, a cza­sem tak­że poziom pro­lak­ty­ny i inne hor­mo­ny. Na pod­sta­wie uzy­ska­nych wyni­ków moż­na wykryć m.in. cukrzy­cę, nie­do­czyn­ność tar­czy­cy, hipo­go­na­dyzm czy hiper­pro­lak­ty­ne­mię, któ­re mogą być bez­po­śred­nią przy­czy­ną zabu­rzeń erekcji.

W     trak­cie    pro­ce­su    dia­gno­stycz­ne­go    moż­na    rów­nież    zasto­so­wać        specjalistyczne

kwe­stio­na­riu­sze, któ­re poma­ga­ją oce­nić nasi­le­nie obja­wów i ich wpływ na jakość życia.

Leczenie

Leczenie zabu­rzeń erek­cji jest zło­żo­nym pro­ce­sem, któ­ry zawsze powi­nien być dosto­so­wa­ny indy­wi­du­al­nie do przy­czy­ny pro­ble­mu, ogól­ne­go sta­nu zdro­wia pacjen­ta oraz jego ocze­ki­wań. Współczesna medy­cy­na ofe­ru­je sze­reg sku­tecz­nych metod tera­pii – zarów­no far­ma­ko­lo­gicz­nych, jak i nie­far­ma­ko­lo­gicz­nych – któ­re pozwa­la­ją zna­czą­co popra­wić jakość życia sek­su­al­ne­go i rela­cji partnerskich.

Podstawowym i naj­czę­ściej sto­so­wa­nym roz­wią­za­niem są leki doust­ne z gru­py inhi­bi­to­rów fos­fo­die­ste­ra­zy typu 5 (PDE5). Działają one poprzez blo­ko­wa­nie enzy­mu odpo­wie­dzial­ne­go za roz­kład cGMP – związ­ku che­micz­ne­go, któ­ry powsta­je pod wpły­wem tlen­ku azo­tu w cza­sie pobu­dze­nia sek­su­al­ne­go. Wzrost pozio­mu cGMP powo­du­je roz­luź­nie­nie mię­śni gład­kich naczyń krwio­no­śnych i zwięk­szo­ny napływ krwi do ciał jami­stych prą­cia, co umoż­li­wia osią­gnię­cie wzwodu.

Leki te nie są jed­nak odpo­wied­nie dla wszyst­kich – prze­ciw­wska­za­nia obej­mu­ją m.in. prze­by­ty nie­daw­no zawał ser­ca lub udar mózgu, nie­sta­bil­ną cho­ro­bę wień­co­wą, nie­wy­rów­na­ne nad­ci­śnie­nie czy cięż­kie zabu­rze­nia ryt­mu serca.

W przy­pad­kach, gdy przy­czy­ną zabu­rzeń jest nie­do­bór testo­ste­ro­nu, lekarz może zale­cić tera­pię hor­mo­nal­ną. Dostępne są róż­ne for­my suple­men­ta­cji: pre­pa­ra­ty doust­ne, iniek­cje domię­śnio­we, pla­stry prze­zskór­ne, a tak­że implan­ty. Dawkowanie i for­ma lecze­nia dobie­ra­ne są na pod­sta­wie wyni­ków badań hor­mo­nal­nych i indy­wi­du­al­nych potrzeb pacjenta.

U nie­któ­rych męż­czyzn przy­czy­ną zabu­rzeń może być pod­wyż­szo­ny poziom pro­lak­ty­ny – w takich przy­pad­kach sto­su­je się leki obni­ża­ją­ce jej stę­że­nie, takie jak bro­mo­kryp­ty­na czy kabergolina.

W przy­pad­ku zabu­rzeń o pod­ło­żu psy­cho­gen­nym, a tak­że przy współ­ist­nie­ją­cych trud­no­ściach emo­cjo­nal­nych lub part­ner­skich, bar­dzo waż­nym ele­men­tem lecze­nia jest psy­cho­te­ra­pia lub tera­pia sek­su­olo­gicz­na. Może ona mieć for­mę tera­pii indy­wi­du­al­nej, lub tera­pii par, w zależ­no­ści od spe­cy­fi­ki pro­ble­mu. Często sto­so­wa­ne są rów­nież tech­ni­ki relak­sa­cyj­ne i tre­nin­gi sek­su­al­ne, któ­re poma­ga­ją odbu­do­wać pew­ność sie­bie, zre­du­ko­wać lęk przed bli­sko­ścią i popra­wić komu­ni­ka­cję w związku.

Warto pod­kre­ślić, że sku­tecz­ne lecze­nie zabu­rzeń erek­cji wyma­ga nie tyl­ko sto­so­wa­nia odpo­wied­nich pre­pa­ra­tów oraz pra­cy tera­peu­tycz­nej, ale tak­że popra­wy sty­lu życia. Rezygnacja z alko­ho­lu oraz papie­ro­sów, regu­lar­na aktyw­ność fizycz­na, zdro­wa die­ta oraz dba­nie o higie­nę snu i odpo­czyn­ku mają istot­ny wpływ na funk­cjo­no­wa­nie ukła­du krą­że­nia, hor­mo­nal­ne­go i ner­wo­we­go – a więc rów­nież na spraw­ność seksualną.

Zaburzenia erek­cji to nie tyl­ko pro­blem natu­ry intym­nej – mogą być pierw­szym obja­wem poważ­nych scho­rzeń. Im szyb­ciej podej­miesz lecze­nie, tym więk­sze szan­se na peł­ny powrót do zdro­wia i spraw­no­ści sek­su­al­nej. Zadbaj o swo­je zdro­wie i dobre samo­po­czu­cie. Umów się na wizy­tę w naszym Centrum Medycznym Empatia i skon­sul­tuj się ze specjalistą.

Pracą w tym obsza­rze w Centrum Medycznym Empatia zaj­mu­ją się: 

mgr Magdalena Krzak

mgr Kamila Mikołajewska

mgr Justyna Oszańca-Czado

mgr Marcin Grabowski

mgr Paulina Łasak-Ponikło

mgr Łukasz Musiał

mgr Dorota Otwinowska

mgr Karolina Kwiatkowska

mgr Klaudia Biśta

mgr Sylwia Szydłowska-Cyganek 

mgr Magdalena Jaskóła

mgr Anna Nicieja

mgr Krzysztof Nikorowicz

mgr Patrycja Kulesza

lek. Kamil Gorczyca

Zainteresowanie sek­su­al­ne to klu­czo­wy aspekt zdro­wia psy­cho­sek­su­al­ne­go każ­dej oso­by. Jednak u nie­któ­rych kobiet może docho­dzić do znacz­ne­go zmniej­sze­nia pożą­da­nia sek­su­al­ne­go, co nie­jed­no­krot­nie wią­że się z obni­że­niem jako­ści życia oraz pro­ble­ma­mi w rela­cjach part­ner­skich. Jakie są przy­czy­ny tego zja­wi­ska, jak je dia­gno­zo­wać i jak moż­na pomóc kobie­tom bory­ka­ją­cym się z tym problemem?

Zaburzenia zain­te­re­so­wa­nia sek­su­al­ne­go – jak je rozpoznać?

Według kla­sy­fi­ka­cji DSM‑5, zabu­rze­nie zain­te­re­so­wa­nia i pobu­dze­nia sek­su­al­ne­go u kobiet dia­gno­zu­je się na pod­sta­wie okre­ślo­nych obja­wów, któ­re muszą utrzy­my­wać się przez co naj­mniej sześć mie­się­cy i powo­do­wać istot­ne cier­pie­nie. Kobieta może doświad­czać m.in. bra­ku chę­ci podej­mo­wa­nia aktyw­no­ści sek­su­al­nej, rzad­kie­go fan­ta­zjo­wa­nia o sek­sie, bra­ku reak­cji na ini­cja­ty­wę part­ne­ra czy zmniej­sze­nia odczu­wa­nia przy­jem­no­ści pod­czas współ­ży­cia. Z kolei kla­sy­fi­ka­cja ICD-11 wyróż­nia osła­bie­nie pożą­da­nia jako odręb­ną jed­nost­kę kli­nicz­ną, roz­róż­nia­jąc pro­ble­my z pożą­da­niem spon­ta­nicz­nym i reak­tyw­nym. Aby okre­ślić, czy pożą­da­nie jest spon­ta­nicz­ne czy reak­tyw­ne, war­to zwró­cić uwa­gę na to, w jakich oko­licz­no­ściach poja­wia się zain­te­re­so­wa­nie sek­sem. Pożądanie spon­ta­nicz­ne wystę­pu­je bez zewnętrz­nych bodź­ców, czę­sto w for­mie nagłych myśli lub fan­ta­zji sek­su­al­nych. Natomiast pożą­da­nie reak­tyw­ne poja­wia się w odpo­wie­dzi na kon­kret­ne sytu­acje, np. dotyk part­ne­ra, intym­ne roz­mo­wy czy oglą­da­nie tre­ści ero­tycz­nych. Wiele kobiet natu­ral­nie doświad­cza pożą­da­nia w spo­sób reak­tyw­ny i nie sta­no­wi to odstęp­stwa od nor­my seksuologicznej.

Jakie są przy­czy­ny obni­że­nia pożą­da­nia seksualnego?

Zaburzenia libi­do mogą mieć pod­ło­że zarów­no psy­cho­lo­gicz­ne, jak i bio­lo­gicz­ne. Wśród czyn­ni­ków psy­chicz­nych czę­sto wymie­nia się depre­sję, lęki, zabu­rze­nia odży­wia­nia oraz pro­ble­my zwią­za­ne z samo­oce­ną w roli sek­su­al­nej. Istotną rolę odgry­wa­ją rów­nież doświad­cze­nia sek­su­al­ne z prze­szło­ści oraz spo­sób postrze­ga­nia wła­snej sek­su­al­no­ści. Dodatkowo kon­flik­ty w związ­ku, brak intym­no­ści, a nawet nie­wy­star­cza­ją­ca komu­ni­ka­cja na temat potrzeb sek­su­al­nych mogą pro­wa­dzić do wyco­fa­nia się z aktyw­no­ści seksualnej.

Na pozio­mie bio­lo­gicz­nym przy­czy­ną obni­że­nia pożą­da­nia mogą być zabu­rze­nia hor­mo­nal­ne, takie jak hiper­pro­lak­ty­ne­mia, nie­do­czyn­ność tar­czy­cy czy zmia­ny w pozio­mie estra­dio­lu. Niektóre leki – zwłasz­cza anty­de­pre­san­ty, anty­an­dro­ge­ny i doust­ne środ­ki anty­kon­cep­cyj­ne – mogą nega­tyw­nie wpły­wać na libi­do. Do innych czyn­ni­ków nale­żą tak­że cho­ro­by prze­wle­kłe, wynisz­cze­nie orga­ni­zmu, nad­uży­wa­nie alko­ho­lu oraz sto­so­wa­nie sub­stan­cji psychoaktywnych.

Diagnoza – na co zwró­cić uwagę?

Proces dia­gno­stycz­ny powi­nien uwzględ­niać zarów­no indy­wi­du­al­ne, jak i part­ner­skie aspek­ty funk­cjo­no­wa­nia kobie­ty. Specjalista powi­nien zba­dać, czy obni­żo­ne libi­do nie jest skut­kiem nega­tyw­nych sko­ja­rzeń zwią­za­nych z sek­sem, a tak­że czy pomi­mo zmniej­szo­ne­go zain­te­re­so­wa­nia nadal docho­dzi do odpo­wie­dzi geni­tal­nej i orga­zmu. Warto rów­nież prze­ana­li­zo­wać wcze­śniej­sze doświad­cze­nia sek­su­al­ne oraz poziom spon­ta­nicz­ne­go pożą­da­nia, zwłasz­cza w okre­ślo­nych fazach cyklu menstruacyjnego.

W nie­któ­rych przy­pad­kach pomoc­ne mogą być bada­nia hor­mo­nal­ne (np. poziom estra­dio­lu, FSH, pro­lak­ty­ny) oraz oce­na funk­cji mię­śni dna mied­ni­cy, zwłasz­cza gdy poja­wia­ją się dole­gli­wo­ści bólo­we. Istotne jest rów­nież wyklu­cze­nie depre­sji, lęków oraz innych zabu­rzeń psy­chicz­nych, któ­re mogą wpły­wać na obni­że­nie libido.

Leczenie

Terapia zabu­rzeń zain­te­re­so­wa­nia sek­su­al­ne­go wyma­ga indy­wi­du­al­ne­go podej­ścia i czę­sto współ­pra­cy kil­ku spe­cja­li­stów. W wie­lu przy­pad­kach koniecz­na jest psy­cho­edu­ka­cja, obej­mu­ją­ca omó­wie­nie róż­nych form pożą­da­nia (spon­ta­nicz­ne­go i reak­tyw­ne­go) oraz ana­li­za cyklu reak­cji sek­su­al­nej. Pomocne może być tak­że ziden­ty­fi­ko­wa­nie barier utrud­nia­ją­cych czer­pa­nie przy­jem­no­ści z sek­su oraz pra­ca nad lękiem przed współżyciem.

Psychoterapia indy­wi­du­al­na – zwłasz­cza w nur­cie poznaw­czo-beha­wio­ral­nym (CBT) lub psy­cho­dy­na­micz­nym – może pomóc w prze­pra­co­wa­niu pro­ble­mów zwią­za­nych z samo­oce­ną i poczu­ciem winy doty­czą­cym sek­su­al­no­ści. W przy­pad­ku trud­no­ści wyni­ka­ją­cych z róż­ni­cy potrzeb sek­su­al­nych part­ne­rów war­to roz­wa­żyć tera­pię dla par.

Elementem tera­pii może być rów­nież popra­wa sty­lu życia – dba­łość o rów­no­wa­gę mię­dzy pra­cą a odpo­czyn­kiem, regu­lar­na aktyw­ność fizycz­na, zdro­wa die­ta oraz uni­ka­nie używek.

W nie­któ­rych przy­pad­kach sto­su­je się far­ma­ko­te­ra­pię, jed­nak zazwy­czaj jest to roz­wią­za­nie sto­so­wa­ne w ostateczności.

Zaburzenia zain­te­re­so­wa­nia sek­su­al­ne­go u kobiet mogą mieć róż­no­rod­ne przy­czy­ny i wyma­gać inter­dy­scy­pli­nar­ne­go podej­ścia do lecze­nia. Ważne jest, aby kobie­ty zgła­sza­ją­ce trud­no­ści w tej sfe­rze nie baga­te­li­zo­wa­ły pro­ble­mu, lecz szu­ka­ły pro­fe­sjo­nal­nej pomo­cy. Świadomość wła­snych potrzeb, otwar­ta komu­ni­ka­cja w związ­ku oraz wspar­cie psy­cho­te­ra­peu­tycz­ne mogą sku­tecz­nie popra­wić jakość życia sek­su­al­ne­go i ogól­ne­go dobro­sta­nu psychicznego.

Pracą w tym obsza­rze w Centrum Medycznym Empatia zaj­mu­ją się:

mgr Magdalena Krzak
mgr Kamila Mikołajewska
mgr Justyna Oszańca-Czado
mgr Marcin Grabowski
mgr Paulina Łasak-Ponikło
mgr Łukasz Musiał
mgr Dorota Otwinowska
mgr Karolina Kwiatkowska
mgr Klaudia Biśta
mgr Sylwia Szydłowska-Cyganek
mgr Magdalena Jaskóła
mgr Anna Nicieja
lek. Kamil Gorczyca

Dysfunkcje wytry­sku

Problemy zwią­za­ne z wytry­skiem to jed­ne z naj­czę­ściej spo­ty­ka­nych zabu­rzeń sek­su­al­nych u męż­czyzn, któ­re pozo­sta­ją w cie­niu innych tema­tów zwią­za­nych z męską sek­su­al­no­ścią. Wiele osób uni­ka roz­mów na ten temat z powo­du wsty­du lub błęd­nych prze­ko­nań, co może pro­wa­dzić do pogłę­bie­nia pro­ble­mu. Dysfunkcje wytry­sku mogą mieć ogrom­ny wpływ na jakość życia sek­su­al­ne­go oraz rela­cje part­ner­skie. W tym arty­ku­le wyja­śni­my, czym są dys­funk­cje wytry­sku, jakie mogą być ich przy­czy­ny oraz kie­dy war­to zgło­sić się po pomoc.

Dysfunkcje wytry­sku to gru­pa zabu­rzeń zwią­za­nych z pro­ce­sem eja­ku­la­cji (wytry­sku nasie­nia), któ­re mogą przy­bie­rać róż­ne for­my. Najczęściej spo­ty­ka­ne to:

• Przedwczesny wytrysk – to naj­czę­ściej wystę­pu­ją­ce zabu­rze­nie, defi­nio­wa­ne jako wytrysk nastę­pu­ją­cy przed roz­po­czę­ciem sto­sun­ku lub w bar­dzo krót­kim cza­sie po pene­tra­cji (do ok. 1–2 minut), co unie­moż­li­wia satys­fak­cję sek­su­al­ną obu partnerom.
• Opóźniony wytrysk –  trud­ność lub nie­moż­ność osią­gnię­cia wytry­sku pomi­mo prze­dłu­ża­ją­ce­go się pobu­dze­nia seksualnego.
• Brak wytry­sku – nie­moż­li­wość osią­gnię­cia wytry­sku pomi­mo odpo­wied­niej stymulacji.
• Wytrysk wstecz­ny – sytu­acja, w któ­rej nasie­nie cofa się do pęche­rza moczo­we­go zamiast być wyda­lo­ne na zewnątrz, co może powo­do­wać trud­no­ści z zapłodnieniem.
• Nasieniotok – to mimo­wol­ny wypływ nasie­nia z cew­ki moczo­wej, bez towa­rzy­szą­ce­go pod­nie­ce­nia sek­su­al­ne­go i orgazmu.

Przyczyny pro­ble­mów z wytry­skiem mogą być bar­dzo zło­żo­ne i wyni­kać z róż­nych czynników:

• czyn­ni­ki fizjo­lo­gicz­ne: pro­ble­my hor­mo­nal­ne, cho­ro­by neu­ro­lo­gicz­ne, cukrzy­ca, uszko­dze­nia rdze­nia krę­go­we­go czy prze­wle­kłe infek­cje dróg moczo­wych. Niektóre leki, takie jak anty­de­pre­san­ty i  leki prze­ciw nad­ci­śnie­nio­we, mogą wpły­wać na funk­cjo­no­wa­nie seksualne.
• czyn­ni­ki psy­cho­lo­gicz­ne: stres, lęk przed intym­no­ścią, niska samo­oce­na, oba­wy przed bra­kiem satys­fak­cji partnerki/partnera, nega­tyw­ne doświad­cze­nia seksualne,
• czyn­ni­ki rela­cyj­ne: pro­ble­my w związ­ku, brak otwar­tej komu­ni­ka­cji, kon­flikt, brak wza­jem­ne­go zrozumienia
• styl życia: pale­nie papie­ro­sów, nad­uży­wa­nie alko­ho­lu, brak aktyw­no­ści fizycz­nej, wyso­ki poziom stresu

Jak wygląda diagnoza i leczenie?

Podczas wizy­ty, spe­cja­li­sta prze­pro­wa­dzi szcze­gó­ło­wy wywiad sek­su­olo­gicz­ny doty­czą­cy obja­wów, zdro­wia fizycz­ne­go, sty­lu życia, histo­rii sek­su­al­nej oraz rela­cji part­ner­skich. Może rów­nież zle­cić bada­nia, aby wyklu­czyć przy­czy­ny fizycz­ne (np. poziom hor­mo­nów, stan pro­sta­ty, funk­cjo­no­wa­nie ukła­du nerwowego).

Specjalista może pytać o:

• czas trwa­nia problemu
• czę­stość występowania
• oko­licz­no­ści, w któ­rych docho­dzi do wytrysku
• obec­ność innych pro­ble­mów seksualnych
• ogól­ny stan zdro­wia i wystę­po­wa­nie cho­rób przewlekłych.

Leczenie zale­ży od przy­czy­ny i rodza­ju dys­funk­cji. Gdy zdia­gno­zo­wa­ne zosta­nie zabu­rze­nie wytry­sku, któ­re wystę­pu­je od chwi­li roz­po­czę­cia aktyw­no­ści sek­su­al­nych (wro­dzo­ne), co praw­do­po­dob­nie ma pod­ło­że bio­lo­gicz­ne i jest uwa­run­ko­wa­ne gene­tycz­nie, pacjent zosta­je prze­kie­ro­wa­ny na far­ma­ko­te­ra­pię. Pierwotne zabu­rze­nia wytry­sku mogą mieć miej­sce tak­że w przy­pad­ku sil­ne­go lęku oraz napię­cia u pacjen­ta i nie­ko­niecz­nie mieć cha­rak­ter bio­lo­gicz­ny. Wtedy wska­za­ne jest lecze­nie psy­cho­te­ra­peu­tycz­ne. Gdy dys­funk­cja wytry­sku poja­wia się po okre­sie pra­wi­dło­we­go funk­cjo­no­wa­nia, zabu­rze­nie będzie mia­ło pod­ło­że psy­cho­lo­gicz­ne lub bio­lo­gicz­ne, co wyma­ga dokład­nej dia­gno­sty­ki, tera­pii sek­su­olo­gicz­nej lub psy­cho­te­ra­pii oraz lecze­nia farmakologicznego.

Leczenie zabu­rzeń wytry­sku obej­mu­je meto­dy dosto­so­wa­ne do przy­czy­ny i rodza­ju pro­ble­mu. Główne for­my tera­pii to:

• Konsultacja sek­su­olo­gicz­na: kon­sul­ta­cje obej­mu­ją jed­no lub kil­ka spo­tkań z sek­su­olo­giem, któ­rych celem jest dia­gno­za czy­li wstęp­ne okre­śle­nie przy­czyn powsta­łej trud­no­ści, psy­cho­edu­ka­cja oraz dobra­nie odpo­wied­niej meto­dy pomo­cy. Specjalista udzie­la psy­cho­edu­ka­cji  i wyja­śnia pacjen­to­wi mecha­ni­zmy zwią­za­ne z wytry­skiem i sek­su­al­no­ścią.  W zło­żo­nych sytu­acjach wska­za­na jest dłuż­sza tera­pia sek­su­olo­gicz­na, psy­cho­te­ra­pia, far­ma­ko­te­ra­pia, lub skie­ro­wa­nie do leka­rza innej specjalności.
• Terapia sek­su­olo­gicz­na: gdy poje­dyn­cze kon­sul­ta­cje oraz porad­nic­two nie są wystar­cza­ją­ce w popra­wie obja­wów zabu­rzeń wytry­sku, zale­ca się regu­lar­ne spo­tka­nia ze spe­cja­li­stą sek­su­olo­giem. Praca jest skon­cen­tro­wa­na na zale­ce­niach, psy­cho­edu­ka­cji oraz zada­niach do wyko­na­nia poza gabi­ne­tem, któ­rych rezul­ta­ty oma­wia­ne są na sesjach. Opiera się m.in. na ćwi­cze­niach kon­tro­lo­wa­nia wytry­sku czy wyko­rzy­sty­wa­niu tech­nik relaksacyjnych
• Psychoterapia: wska­za­niem do psy­cho­te­ra­pii jest psy­cho­lo­gicz­ne pod­ło­że zabu­rzeń, obej­mu­ją­ce czę­sto szer­szy obszar życia pacjen­ta, a nie tyl­ko sfe­rę sek­su­al­ną. Dlatego psy­cho­te­ra­pia zabu­rzeń sek­su­al­nych kon­cen­tru­je się zazwy­czaj nie tyl­ko na pra­cy w zakre­sie zmniej­sze­nia obja­wów zabu­rzeń sek­su­al­nych, ale tak­że w zakre­sie trud­no­ści psy­cho­lo­gicz­nych, w rela­cjach z inny­mi, lep­sze­go rozu­mie­nia sie­bie i wła­snych mecha­ni­zmów działania.
• Konsultacja lekar­ska: kon­cen­tru­je się na  iden­ty­fi­ka­cji i lecze­niu fizycz­nych przy­czyn zabu­rzeń. Lekarz może skie­ro­wać na bada­nia labo­ra­to­ryj­ne, np. hor­mo­nów (testo­ste­ron, pro­lak­ty­na) lub bada­nia neu­ro­lo­gicz­ne i uro­lo­gicz­ne. Dobiera lecze­nie far­ma­ko­lo­gicz­ne i zale­ca lecze­nie cho­rób współ­ist­nie­ją­cych (np. cukrzy­ca, depre­sja, cho­ro­by ukła­du krążenia)
• Farmakoterapia: w przy­pad­ku przed­wcze­sne­go wytry­sku mogą być sto­so­wa­ne leki opóź­nia­ją­ce wytrysk (np. selek­tyw­ne inhi­bi­to­ry wychwy­tu zwrot­ne­go sero­to­ni­ny – SSRI). W przy­pad­ku wytry­sku wstecz­ne­go, pomoc­ne mogą być leki zwięk­sza­ją­ce napię­cie mię­śnio­we zwie­ra­cza pęcherza.
• Terapia par: jeśli trud­no­ści wyni­ka­ją z pro­ble­mów w związ­ku, war­to roz­wa­żyć tera­pię par, aby popra­wić wza­jem­ne zro­zu­mie­nie i komunikację.

Warto zgło­sić się po pomoc, jeśli pro­ble­my z wytry­skiem są powta­rza­ją­ce się i utrzy­mu­ją się przez dłuż­szy czas, szcze­gól­nie jeśli pro­wa­dzą do fru­stra­cji, uni­ka­nia zbli­żeń lub mają nega­tyw­ny wpływ na rela­cję z part­ne­rem. Specjalista, taki jak sek­su­olog czy psy­cho­te­ra­peu­ta, pomo­że ziden­ty­fi­ko­wać przy­czy­ny pro­ble­mu oraz zapro­po­no­wać odpo­wied­nie lecze­nie. W naszym Centrum Medycznym Empatia doświad­czo­ny zespół spe­cja­li­stek i spe­cja­li­stów pro­wa­dzi pomoc seksuologiczną.

Pracą w tym obsza­rze w Centrum Medycznym Empatia zaj­mu­ją się:

lek. Kamil Gorczyca
mgr Krzysztof Nikorowicz
mgr Łukasz Musiał
mgr Paulina Łasak-Ponikło
mgr Karolina Kwiatkowska

W gabi­ne­cie sek­su­olo­ga jed­nym z naj­częst­szych pro­ble­mów zgła­sza­nych przez kobie­ty są trud­no­ści zwią­za­ne z osią­ga­niem orga­zmu. Choć czę­sto baga­te­li­zo­wa­ne, zabu­rze­nia te mogą zna­czą­co wpły­wać na jakość życia oraz rela­cje part­ner­skie. Orgazm, będą­cy kul­mi­na­cyj­nym momen­tem pod­czas aktyw­no­ści sek­su­al­nej, może dla nie­któ­rych kobiet sta­no­wić wyzwa­nie, a nawet być nie­moż­li­wy do osią­gnię­cia. Mimo że temat ten wciąż bywa tabu­izo­wa­ny i wzbu­dza wstyd, wyma­ga otwar­tej dys­ku­sji i zro­zu­mie­nia. W tym arty­ku­le przyj­rzy­my się defi­ni­cji orga­zmu oraz klu­czo­wym aspek­tom dia­gno­sty­ki jego zabu­rzeń u kobiet.

O orga­zmie i jego funk­cji w życiu sek­su­al­nym kobiet 

W lite­ra­tu­rze sek­su­olo­gicz­nej orgazm defi­nio­wa­ny jest jako kul­mi­na­cyj­ny moment przy­jem­no­ści sek­su­al­nej, cha­rak­te­ry­zu­ją­cy się inten­syw­ny­mi uczu­cia­mi roz­ko­szy, wyni­ka­ją­cy­mi z ryt­micz­nych skur­czów mię­śni w oko­li­cy pochwy, maci­cy i dna mied­ni­cy. Opisywany jest jako koń­co­wy etap cyklu reak­cji sek­su­al­nych, będą­cy efek­tem nagro­ma­dze­nia napię­cia sek­su­al­ne­go i jego gwał­tow­ne­go roz­ła­do­wa­nia.
Rola orga­zmu u kobiet nie jest jed­no­znacz­na, ale nie­wąt­pli­wie jed­nym z jego głów­nych celów jest dostar­cza­nie ero­tycz­nej przy­jem­no­ści. Badacze czę­sto opi­su­ją go jako znak zakoń­cze­nia sto­sun­ku. Orgazm to prze­ży­cie subiek­tyw­ne, róż­nią­ce się w odczu­ciach fizycz­nych, emo­cjo­nal­nych i men­tal­nych. Istotną rolę odgry­wa tu mózg, któ­ry prze­twa­rza bodź­ce i gene­ru­je uczu­cie przy­jem­no­ści. Pozytywne skut­ki orga­zmu obej­mu­ją reduk­cję stre­su, popra­wę nastro­ju, wzmoc­nie­nie wię­zi mię­dzy part­ne­ra­mi oraz ogól­ną popra­wę jako­ści życia. Problemy z jego osią­gnię­ciem mogą jed­nak pro­wa­dzić do fru­stra­cji, napięć w rela­cjach i obni­że­nia samooceny.

Zaburzenia orga­zmu – przy­czy­ny oraz  leczenie 

Zaburzenia orga­zmu u kobiet kla­sy­fi­ko­wa­ne są jako dys­funk­cje sek­su­al­ne. Kluczowe w dia­gno­sty­ce jest zro­zu­mie­nie kon­tek­stu ich wystę­po­wa­nia, co może pomóc w okre­śle­niu przy­czyn i dobo­rze odpo­wied­nie­go lecze­nia. Ważne jest usta­le­nie, czy dys­funk­cja ma cha­rak­ter pier­wot­ny (wystę­pu­je od począt­ku aktyw­no­ści sek­su­al­nej), czy naby­ty (poja­wi­ła się po okre­sie pra­wi­dło­we­go funk­cjo­no­wa­nia). Istotnym aspek­tem jest rów­nież zba­da­nie, czy trud­no­ści poja­wia­ją się we wszyst­kich for­mach aktyw­no­ści sek­su­al­nej, czy tyl­ko w okre­ślo­nych sytu­acjach, z wybra­ny­mi part­ne­ra­mi lub przy spe­cy­ficz­nych rodza­jach stymulacji. 

Wpływ na jakość prze­ży­wa­ne­go orga­zmu będą mia­ły rów­nież czyn­ni­ki kul­tu­ro­we i reli­gij­ne, któ­re nakła­da­ją pew­ne zaka­zy i ogra­ni­cze­nia oraz współ­wy­stę­pu­ją­ce choroby. 

Objawy tego zabu­rze­nia mogą obejmować:

1. Brak orga­zmu – nie­moż­ność osią­gnię­cia orga­zmu pomi­mo dłu­go­trwa­łej sty­mu­la­cji sek­su­al­nej, zarów­no pod­czas sto­sun­ku, jak i innych form aktyw­no­ści seksualnej.
2. Opóźniony orgazm – orgazm jest moż­li­wy do osią­gnię­cia, ale wyma­ga bar­dzo dłu­gie­go cza­su i inten­syw­nej stymulacji.
3. Zmniejszone odczu­cia sek­su­al­ne – Ograniczone uczu­cie przy­jem­no­ści i satys­fak­cji z aktyw­no­ści sek­su­al­nej, co może pro­wa­dzić do fru­stra­cji i zniechęcenia.
4. Napięcie mię­śni – U nie­któ­rych kobiet napię­cie mię­śni mied­ni­cy może utrud­niać osią­gnię­cie orgazmu.
5. Stres i nie­po­kój – Zmartwienie i lęk zwią­za­ny z nie­zdol­no­ścią do osią­gnię­cia orga­zmu, co może pro­wa­dzić do uni­ka­nia aktyw­no­ści seksualnej.

Najczęstsze przy­czy­ny zabu­rzeń orgazmu:

• Stres i lęk (Wysoki poziom stre­su oraz lęku może utrud­niać osią­gnię­cie orgazmu)
• Depresja (Zaburzenia nastro­ju, takie jak depre­sja, czę­sto wią­żą się z obni­że­niem popę­du sek­su­al­ne­go i trud­no­ścia­mi w osią­gnię­ciu orgazmu)
• Problemy z samo­oce­ną (Niska samo­oce­na i nega­tyw­ne postrze­ga­nie wła­sne­go cia­ła mogą wpły­wać na zdol­ność do prze­ży­wa­nia orgazmu)
• Trauma (Doświadczenia trau­ma­tycz­ne, zwłasz­cza zwią­za­ne z sek­su­al­no­ścią, mogą pro­wa­dzić do zabu­rzeń orgazmu) 
• Problemy w związ­ku  (Konflikty, brak komu­ni­ka­cji i intym­no­ści w związ­ku mogą wpły­wać nega­tyw­nie na życie seksualne)

• Brak zaufa­nia (Niewystarczające zaufa­nie do part­ne­ra może utrud­niać osią­gnię­cie orgazmu)
• Choroby i scho­rze­nia (Niektóre cho­ro­by, takie jak cukrzy­ca, stward­nie­nie roz­sia­ne, czy cho­ro­by ser­ca, mogą wpły­wać na zdol­ność do osią­gnię­cia orgazmu)

• Leki (Niektóre leki, zwłasz­cza anty­de­pre­san­ty (SSRI), mogą powo­do­wać zabu­rze­nia orga­zmu jako efekt uboczny)
• Zaburzenia hor­mo­nal­ne (Hormonalne zmia­ny, na przy­kład w okre­sie meno­pau­zy, mogą wpły­wać na zdol­ność do prze­ży­wa­nia orgazmu)
• Brak snu (Chroniczny brak snu może wpły­wać na ogól­ny stan zdro­wia i libido) 
• Nadużywanie sub­stan­cji (Alkohol i inne sub­stan­cje psy­cho­ak­tyw­ne mogą wpły­wać na zdol­ność do osią­gnię­cia orgazmu)
• Dieta i aktyw­ność fizycz­na (Nieodpowiednia die­ta i brak aktyw­no­ści fizycz­nej mogą wpły­wać na zdro­wie seksualne)

• Brak edu­ka­cji sek­su­al­nej (Niewystarczająca wie­dza na temat sek­su­al­no­ści i wła­sne­go cia­ła może pro­wa­dzić do trud­no­ści w osią­gnię­ciu orgazmu)
• Normy kul­tu­ro­we i reli­gij­ne (Normy i prze­ko­na­nia kul­tu­ro­we oraz reli­gij­ne mogą wpły­wać na postrze­ga­nie sek­su­al­no­ści i zdol­ność do prze­ży­wa­nia orgazmu.)

Każdy przy­pa­dek jest indy­wi­du­al­ny, dla­te­go waż­ne jest, aby w przy­pad­ku trud­no­ści z osią­gnię­ciem orga­zmu skon­sul­to­wać się z leka­rzem lub psy­cho­te­ra­peu­tą, któ­ry pomo­że ziden­ty­fi­ko­wać przy­czy­ny i zapro­po­no­wać odpo­wied­nie rozwiązania.

Metody lecze­nia: 

• Terapia sek­su­olo­gicz­na – Specjalistyczna tera­pia pro­wa­dzo­na przez sek­su­olo­ga, skon­cen­tro­wa­na na pro­ble­mach sek­su­al­nych i tech­ni­kach popra­wy funk­cji sek­su­al­nych. Obejmuje dobór tech­nik sty­mu­la­cji ( eks­pe­ry­men­to­wa­nie z róż­ny­mi tech­ni­ka­mi sty­mu­la­cji, pozy­cja­mi i meto­da­mi może pomóc w zna­le­zie­niu naj­efek­tyw­niej­szych spo­so­bów osią­ga­nia orga­zmu), jak i tech­nik mastur­ba­cyj­nych, któ­re mogą pomóc kobie­tom lepiej poznać swo­je cia­ło oraz pre­fe­ren­cje. Dodatkowo spe­cja­li­sta w opar­ciu o zebra­ny wywiad sek­su­olo­gicz­ny, przy­glą­da się innym czyn­ni­kom, któ­re mogły­by wpły­nąć na trud­ność z osią­gnię­ciem orgazmu,

• Psychoterapia indy­wi­du­al­na – Pomaga kobie­tom zro­zu­mieć i zmie­nić nega­tyw­ne myśli oraz wzor­ce zacho­wań, któ­re mogą wpły­wać na ich życie seksualne,
• Terapia par – Może być pomoc­na w przy­pad­ku, gdy pro­ble­my rela­cyj­ne przy­czy­nia­ją się do zabu­rzeń orgazmu.
• Leczenie far­ma­ko­lo­gicz­ne – W nie­któ­rych przy­pad­kach moż­na zmie­nić lek lub dosto­so­wać daw­kę, jeśli obec­ne leki (np. leki prze­ciw­de­pre­syj­ne) wpły­wa­ją na funk­cje sek­su­al­ne. Może być roz­wa­ża­na w przy­pad­ku kobiet prze­cho­dzą­cych meno­pau­zę, aby zła­go­dzić obja­wy zwią­za­ne z zabu­rze­nia­mi hormonalnymi.
• Edukacja sek­su­al­na – Informacje na temat ana­to­mii, fizjo­lo­gii sek­su­al­nej i tech­nik sty­mu­la­cji mogą pomóc kobie­tom lepiej zro­zu­mieć swo­je ciało.
• Redukcja stre­su – Techniki relak­sa­cyj­ne, takie jak medy­ta­cja, joga czy mind­ful­ness, mogą pomóc w reduk­cji stre­su i popra­wie funk­cji seksualnych.
• Regularna aktyw­ność fizycz­na i zdro­wa die­ta – Aktywność popra­wia ogól­ne zdro­wie, zwięk­sza poziom ener­gii i może pozy­tyw­nie wpły­wać na libi­do. Zrównoważona die­ta boga­ta w skład­ni­ki odżyw­cze może wspie­rać ogól­ne zdro­wie i funk­cje seksualne.

Naszym celem jako zespo­łu Centrum Medycznego Empatia jest roz­ja­śnie­nie tema­tu dys­funk­cji sek­su­al­nych, aby zapew­nić kobie­tom wspar­cie, zro­zu­mie­nie i sku­tecz­ną pomoc w radze­niu sobie z zabu­rze­nia­mi orga­zmu. Pracą w tym obsza­rze zaj­mu­ją się:  Magdalena Krzak, Kamila Mikołajewska, Justyna Oszańca-Czado, Marcin Grabowski, Paulina Łasak-Ponikło, Łukasz Musiał, Dorota Otwinowska, Karolina Kwiatkowska, Klaudia Biśta, Sylwia Szydłowska-Cyganek, Magdalena Jaskóła, Anna Nicieja, Patrycja Starostka, Kamil Gorczyca

O trud­no­ściach zwią­za­nych z sek­su­al­no­ścią mówi się coraz odważ­niej, coraz czę­ściej też poja­wia się chęć zro­zu­mie­nia swo­ich nie­po­ko­jów i wąt­pli­wo­ści. Jednak wizy­ta u spe­cja­li­sty i poru­sza­nie kwe­stii intym­nych nadal może wią­zać się ze skrę­po­wa­niem, oba­wą przed nega­tyw­ną oce­ną, czy poczu­ciem winy. Aby zmi­ni­ma­li­zo­wać lęk oraz uła­twić przy­go­to­wa­nie do kon­sul­ta­cji, przy­go­to­wa­li­śmy arty­kuł, któ­ry odpo­wia­da na pyta­nia z czym może wią­zać się wizy­ta u sek­su­olo­ga, jakie tema­ty war­to poru­szyć, a tak­że w jakim zakre­sie kon­sul­ta­cje sek­su­olo­gicz­ne mogą być pomoc­ne.

KOMPETENCJE SEKSUOLOGA

Przed wybo­rem spe­cja­li­sty, z któ­rym chcie­li­by­śmy omó­wić kwe­stie zwią­za­ne z sek­su­al­no­ścią, war­to wie­dzieć, kim jest sek­su­olog oraz jakie kom­pe­ten­cje powi­nien posia­dać. Osoba udzie­la­ją­ca pomo­cy sek­su­olo­gicz­nej musi posia­dać wykształ­ce­nie z zakre­su medy­cy­ny, psy­cho­lo­gii lub kie­run­ków pokrew­nych oraz ukoń­czyć dodat­ko­we stu­dia sek­su­olo­gicz­ne, a dane o wykształ­ce­niu oraz doświad­cze­niu zawo­do­wym powin­ny być łatwo dostęp­ne dla zain­te­re­so­wa­nych (np. opi­sa­ne na stro­nie inter­ne­to­wej). Co wię­cej, sek­su­olo­dzy powin­ni sta­le uzu­peł­niać swo­ją wie­dzę, uczest­ni­cząc w super­wi­zjach, szko­le­niach czy kon­fe­ren­cjach. Osobę pro­wa­dzą­cą kon­sul­ta­cje powin­na cecho­wać  spraw­ność w poru­sza­niu się po tema­tach sek­su­olo­gicz­nych oraz kla­row­ność wła­snej  posta­wy wobec sek­su­al­no­ści. Seksuolodzy powin­ni cha­rak­te­ry­zo­wać się boga­tą wie­dzą oraz dobrą zna­jo­mo­ścią ter­mi­no­lo­gii z dzie­dzi­ny psy­cho­lo­gii i seksuologii.

SPOSÓB PRZEPROWADZENIA KONSULTACJI SEKSUOLOGICZNEJ

Konsultacje sek­su­olo­gicz­ne powin­ny odby­wać się w atmos­fe­rze zro­zu­mie­nia, spo­ko­ju i nie­oce­nia­nia. Większość osób może doświad­czać trud­no­ści przy oma­wia­niu tema­tów sek­su­olo­gicz­nych, a dla wie­lu z nich takie spo­tka­nie może być pierw­szą oka­zją do dzie­le­nia się intym­ny­mi doświad­cze­nia­mi. Dlatego spe­cja­li­sta powi­nien wyka­zać się cier­pli­wo­ścią oraz powstrzy­mać się od osą­du. Niewskazany jest nacisk na pacjen­ta w celu wydo­by­cia infor­ma­cji, ponie­waż  naru­sza to jego gra­ni­ce i może nie­ko­rzyst­nie wpły­nąć na dal­szy prze­bieg lecze­nia. Ważny jest rów­nież język, jakim posłu­gu­je się sek­su­olog. Sformułowania i zwro­ty zwią­za­ne z budo­wą narzą­dów płcio­wych lub aktyw­no­ścią sek­su­al­ną mogą być pacjen­tom nie­zna­ne. Specjalista powi­nien upew­nić się, czy pacjent jest zazna­jo­mio­ny z ter­mi­no­lo­gią, a w razie nie­peł­nej wie­dzy wyja­śnić nie­zro­zu­mia­łe kwe­stie. Konsultacja powin­na odbyć się sta­cjo­nar­nie (ewen­tu­al­nie w uza­sad­nio­nych sytu­acjach onli­ne) przez jed­ną oso­bę w gabi­ne­cie, aby zapew­nić pacjen­tom bez­piecz­ną prze­strzeń i odpo­wied­nie warun­ki do roz­mo­wy. W jej trak­cie moż­na podzie­lić się swo­imi trud­no­ścia­mi oraz doświad­cze­nia­mi. Na pod­sta­wie zgło­szo­ne­go pro­ble­mu spe­cja­li­sta prze­pro­wa­dza wywiad, któ­ry umoż­li­wia prze­pro­wa­dze­nie dia­gno­sty­ki oraz zapro­po­no­wa­nie odpo­wied­niej for­my pomocy.

WYWIAD SEKSUOLOGICZNY

Podczas pierw­szej wizy­ty naj­waż­niej­szym eta­pem jest prze­pro­wa­dze­nie szcze­gó­ło­we­go wywia­du. Dzięki nie­mu sek­su­olog może dokład­nie poznać sytu­ację oso­by zgła­sza­ją­cej się po pomoc oraz okre­ślić jego cier­pie­nie psy­chicz­ne. Specjalista roz­po­czy­na kon­sul­ta­cję od zapo­zna­nia się ze zgło­szo­nym pro­ble­mem oraz pod­sta­wo­wy­mi dany­mi pacjen­ta, taki­mi jak wiek, zawód, stan cywil­ny czy rela­cje rodzin­ne. Przebieg wywia­du uza­leż­nio­ny jest od typu trud­no­ści, z jaki­mi zma­ga się pacjent. W przy­pad­ku zgło­sze­nia dole­gli­wo­ści wska­zu­ją­cych na wystę­po­wa­nie trud­no­ści sek­su­al­nych, sek­su­olog na pod­sta­wie obo­wią­zu­ją­cych kla­sy­fi­ka­cji cho­rób i pro­ble­mów zdro­wot­nych dopy­tu­je o infor­ma­cje, nie­zbęd­ne do potwier­dze­nia lub wyklu­cze­nia dia­gno­zy. Aktualna oce­na życia sek­su­al­ne­go to obszar, któ­ry war­to zba­dać nie­za­leż­nie od powo­du kon­sul­ta­cji. Pytania mogą doty­czyć oce­ny popę­du i pod­nie­ce­nia sek­su­al­ne­go, sta­nu zdro­wia sek­su­al­ne­go (pacjen­ta oraz partnera/ki), zain­te­re­so­wa­nia i pre­fe­ren­cji sek­su­al­nych czy cenio­nych czyn­no­ści sek­su­al­nych. Ważnym ele­men­tem wywia­du sek­su­olo­gicz­ne­go jest rów­nież spraw­dze­nie prze­bie­gu okre­su doj­rze­wa­nia, czy­li odczuć zwią­za­nych ze zmia­na­mi bio­lo­gicz­ny­mi w cie­le, wspo­mnień z kon­tak­tów rówie­śni­czych, pierw­szych doświad­czeń z aktyw­no­ści sek­su­al­nych, for­my i posta­wy wobec mastur­ba­cji oraz jakość prze­ka­zy­wa­nej edu­ka­cji sek­su­al­nej przez rodzi­ców lub szko­łę. W trak­cie wizy­ty poja­wić się mogą rów­nież pyta­nia doty­czą­ce okre­su dzie­ciń­stwa – wycho­wa­nia, śro­do­wi­ska rodzin­ne­go czy wspo­mnień doty­czą­cych sek­su­al­no­ści (np. zaba­wy sek­su­al­ne, eks­plo­ra­cja cia­ła, zapa­mię­ta­ne sce­ny sek­su­al­ne). Niewątpliwie na życie sek­su­al­ne wpły­wa rów­nież jakość rela­cji mał­żeń­skiej lub part­ner­skiej, co rów­nież może być czę­ścią roz­mo­wy. Wśród innych istot­nych infor­ma­cji, któ­re mogą być zwią­za­ne z dole­gli­wo­ścia­mi sek­su­al­ny­mi, nale­ży wyróż­nić przede wszyst­kim prze­by­te cho­ro­by lub zabu­rze­nia psy­chicz­ne, przyj­mo­wa­ne leki oraz wystę­pu­ją­ce nałogi.

CELE KONSULTACJI SEKSUOLOGICZNEJ

Po zebra­niu obszer­ne­go wywia­du sek­su­olo­gicz­ne­go, rolą spe­cja­li­sty jest posta­wie­nie wstęp­nej dia­gno­zy. W zależ­no­ści od stwier­dzo­ne­go pro­ble­mu, sek­su­olog udzie­la porad psy­cho­edu­ka­cyj­nych,  roz­po­czy­na tera­pię sek­su­olo­gicz­ną lub okre­śla dal­sze zale­ce­nia. Niekiedy w celu uzu­peł­nie­nia dia­gno­sty­ki wska­za­ne jest wyko­na­nie bada­nia oso­bo­wo­ści za pomo­cą testów psy­cho­lo­gicz­nych lub wypeł­nie­nie kwe­stio­na­riu­szy doty­czą­cych życia sek­su­al­ne­go. Wizyta może zakoń­czyć się na jed­nym spo­tka­niu, któ­re będzie obej­mo­wa­ło w dużej mie­rze tre­ści psy­cho­edu­ka­cyj­ne (np. roz­wie­wa­nie wąt­pli­wo­ści doty­czą­cych podej­mo­wa­nych dzia­łań sek­su­al­nych lub porad­nic­two z zakre­su metod popra­wy jako­ści kon­tak­tów sek­su­al­nych). W przy­pad­ku stwier­dze­nia poważ­niej­szych trud­no­ści, kon­takt z sek­su­olo­giem może trwać od kil­ku do kil­ku­na­stu spo­tkań, w trak­cie któ­rych spe­cja­li­sta zle­ca wyko­na­nie zadań, udzie­la wspar­cia oraz obser­wu­je rezul­ta­ty wpro­wa­dzo­nych zmian. W sytu­acji, gdy trud­no­ści sek­su­olo­gicz­ne wią­żą się z trud­no­ścia­mi psy­cho­lo­gicz­ny­mi, może zostać zale­co­na psy­cho­te­ra­pia, uwzględ­nia­ją­ca pra­cę zarów­no nad sek­su­al­no­ścią, jak i obsza­ra­mi psychicznymi.

Praca z zabu­rze­nia­mi lub dole­gli­wo­ścia­mi sek­su­al­ny­mi czę­sto wyma­ga współ­pra­cy wie­lu spe­cja­li­stów z róż­nych obsza­rów zdro­wia – psy­chia­trów, gine­ko­lo­gów, uro­lo­gów, neu­ro­lo­gów, psy­cho­te­ra­peu­tów czy uro­fi­zjo­te­ra­peu­tów. W wie­lu  przy­pad­kach oso­ba wyko­nu­ją­ca kon­sul­ta­cję sek­su­olo­gicz­ną może zale­cić wizy­tę u wymie­nio­nych osób w celu uzu­peł­nie­nia dia­gno­sty­ki oraz pra­cy nad inny­mi obsza­ra­mi wpły­wa­ją­cy­mi na spraw­ność sek­su­al­ną. Gdy zgła­sza­na trud­ność wykra­cza poza sfe­rę sek­su­al­no­ści i doty­czy innych obsza­rów życia, oso­ba pro­wa­dzą­ca powin­na udzie­lić wspar­cia psy­cho­lo­gicz­ne­go, zapro­po­no­wać kon­sul­ta­cję psy­chia­trycz­ną lub psychoterapię.

Zarówno w przy­pad­ku nie­wiel­kich wąt­pli­wo­ści doty­czą­cych sfe­ry sek­su­al­nej, jak i dłu­go­trwa­łych dole­gli­wo­ści zale­ca­na jest wizy­ta u sek­su­olo­ga. W naszym Centrum Medycznym Empatia doświad­czo­ny zespół spe­cja­li­stek i spe­cja­li­stów pro­wa­dzi kon­sul­ta­cje sek­su­olo­gicz­ne. Pracą w tym obsza­rze zaj­mu­ją się mię­dzy inny­mi: Kamila Mikołajewska, Justyna Oszańca-Czado, Sylwia Szydłowska-Cyganek, Marcin Grabowski, Dorota Otwinowska.

Psychoterapia pro­ble­mów sek­su­al­nych par

Obok indy­wi­du­al­ne­go wspar­cia sek­su­olo­gicz­ne­go ist­nie­je rów­nież pomoc z zakre­su sek­su­olo­gii oraz psy­cho­te­ra­pii dla par. Celem takie­go wspar­cia jest roz­wią­za­nie poja­wia­ją­cych się trud­no­ści w rela­cji, umoc­nie­nie pary w zakre­sie emo­cjo­nal­no­ści, zaufa­nia lub komu­ni­ka­cji czy lecze­nie dys­funk­cji sek­su­al­nych. Po pomoc psy­cho­lo­gicz­ną mogą się zgło­sić zarów­no pary w głę­bo­kim kry­zy­sie, jak i takie któ­re posia­da­ją wąt­pli­wo­ści w jed­nym obsza­rze. Najczęściej zgła­sza­ją­cy­mi się do gabi­ne­tu spe­cja­li­sty pary to te doświad­cza­ją­ce dys­funk­cji sek­su­al­nych, po doświad­cze­niu zdra­dy, pary z nie­płod­no­ścią, pary po poro­nie­niu lub pary jed­no­pł­cio­we.  Przed roz­po­czę­ciem udzie­la­nia wspar­cia w ukła­dzie part­ner­skim, para powin­na zgło­sić się wspól­nie oraz posia­dać podob­ną moty­wa­cję do roz­po­czę­cia lecze­nia. W pra­cy z para­mi w gabi­ne­cie sek­su­olo­gicz­nym ist­nie­ją róż­ne spo­so­by pomo­cy: wizy­ta kon­sul­ta­cyj­na, tera­pia sek­su­olo­gicz­na i psy­cho­te­ra­pia par. W niniej­szym arty­ku­le zosta­nie krót­ko obja­śnio­na każ­da z powyż­szych form pomocy.

Konsultacja sek­su­olo­gicz­na

Konsultacje sek­su­olo­gicz­ne dla par dają moż­li­wość kon­tak­tu ze spe­cja­li­stą i wyja­śnie­nia nie­ja­snych dla nich kwe­stii. Pary mogą udać się po porad­nic­two w celu skon­sul­to­wa­nia swo­ich obaw czy trud­no­ści, któ­re poja­wia­ją się na co dzień w ich rela­cji. Dotyczyć one mogą zarów­no pro­ble­mów w sfe­rze komu­ni­ka­cji lub zaufa­nia, jak i kwe­stii zwią­za­nych z sek­su­al­no­ścią. Taka for­ma udzie­le­nia wspar­cia naj­czę­ściej obej­mu­je doraź­ne porad­nic­two oraz sku­pia się na udzie­le­niu infor­ma­cji psy­cho­edu­ka­cyj­nych. Spotkanie ze spe­cja­li­stą sku­pia się wokół zgła­sza­nej trud­no­ści i udzie­lo­ne zosta­ją wska­zów­ki oraz pora­dy doty­czą­ce dal­szych dzia­łań. Najczęstszym powo­dem wizyt par są nie­zgod­ne ocze­ki­wa­nia wobec sfe­ry sek­su­al­nej pary czy wąt­pli­wo­ści co jest nor­mą, a co dys­funk­cją. Osoby w związ­kach poszu­ku­ją­ce wspar­cia z powo­du ubo­giej wie­dzy z zakre­su sek­su­al­no­ści, bra­ku doświad­cze­nia sek­su­al­ne­go czy posia­da­nia róż­nych ocze­ki­wań wobec sie­bie nawza­jem mogą sko­rzy­stać z kon­sul­ta­cji seksuologicznej.

Terapia sek­su­olo­gicz­na

Kolejną for­mą wspar­cia par w gabi­ne­cie sek­su­olo­ga jest tera­pia sek­su­olo­gicz­na. Taka pomoc zale­ca­na jest dla par, któ­re wyma­ga­ją dłuż­sze­go wspar­cia w lecze­niu trud­no­ści lub zabu­rzeń sek­su­al­nych. Specjalista pod­czas tera­pii kon­cen­tru­je się w głów­nej mie­rze na pro­ble­mach sek­su­olo­gicz­nych. Przed roz­po­czę­ciem lecze­nia sek­su­olog powi­nien prze­pro­wa­dzić z parą szcze­gó­ło­wy wywiad sek­su­olo­gicz­ny. Dotyczy on pozna­nia per­spek­ty­wy obu part­ne­rów w celu wytwo­rze­nia wstęp­nych hipo­tez, nie­zbęd­nych aby zapla­no­wać dal­sze dzia­ła­nia. Wywiad skła­da się z pytań doty­czą­cych pod­sta­wo­wych danych, moty­wa­cji poszu­ki­wa­nia wspar­cia, codzien­ne­go funk­cjo­no­wa­nia związ­ku, aspek­tów sek­su­al­nych takich jak stan zdro­wia, przyj­mo­wa­ne leki czy uży­wa­na anty­kon­cep­cja, a tak­że wzor­ców sek­su­al­no­ści prze­ka­za­nych przez rodzi­nę oraz jej wpły­wu na sytu­ację pary. Specjalista powi­nien zapy­tać rów­nież o histo­rię pozna­nia się pary, począt­ko­we prze­ko­na­nia na swój temat oraz prze­bieg związ­ku do aktu­al­ne­go sta­nu. Po zebra­niu infor­ma­cji oraz prze­ka­za­niu wstęp­nych hipo­tez doty­czą­cych dys­funk­cji sek­su­al­nych pary, pra­ca w takim ukła­dzie pole­ga na sto­so­wa­niu się do zale­ceń oraz tre­ści psy­cho­edu­ka­cyj­nych, któ­re są klu­czo­we dla popraw­ne­go prze­bie­gu tera­pii. W trak­cie trwa­nia pro­ce­su spe­cja­li­sta zle­ca parze róż­ne­go rodza­ju ćwi­cze­nia sek­su­olo­gicz­ne, któ­re para powin­na wyko­ny­wać w bez­piecz­nych dla sie­bie warun­kach, pomię­dzy sesja­mi tera­peu­tycz­ny­mi. Ćwiczenia powin­ny być dopa­so­wa­ne do sty­lu życia,  moż­li­wo­ści oraz pre­fe­ren­cji pary na pod­sta­wie prze­pro­wa­dzo­nej roz­mo­wy w trak­cie pierw­szych spo­tkań. Para może mieć wpływ na wybór ćwi­czeń, aby obie oso­by czu­ły się kom­for­to­wo. Kolejne spo­tka­nia ze spe­cja­li­stą sku­pia­ją się na omó­wie­niu zada­nych ćwi­czeń, trud­no­ści jakie poja­wi­ły się w trak­cie ich wyko­ny­wa­nia oraz roz­mo­wie doty­czą­cej poja­wia­ją­cych się na bie­żą­co wąt­pli­wo­ści. Dodatkowym wzmoc­nie­niem w tera­pii może być wdro­że­nie tre­nin­gów relak­sa­cyj­nych czy ćwi­czeń psy­cho­lo­gicz­nych uspraw­nia­ją­cych komu­ni­ka­cję oraz budu­ją­cych więź. Może to pozy­tyw­nie wpły­nąć na odbu­do­wa­nie pożą­da­nia u part­ne­rów i przy­nieść szyb­sze rezul­ta­ty we wspól­nej pra­cy nad trud­no­ścia­mi sek­su­al­ny­mi. Skuteczność dzia­ła­nia tera­pii sek­su­olo­gicz­nej w dużej mie­rze uza­leż­nio­ne jest od moty­wa­cji pary oraz sta­ran­no­ści w wyko­ny­wa­niu zada­nych przez tera­peu­tę ćwi­czeń. Aby para mogła pod­jąć się lecze­nia w tera­pii sek­su­olo­gicz­nej istot­ne jest aby na co dzień pra­wi­dło­wo funk­cjo­no­wa­ła w róż­nych sytu­acjach życio­wych, potra­fi­ła wyra­żać wobec sie­bie pozy­tyw­ne emo­cje oraz uczu­cia, a ich głów­nym celem jest chęć popra­wy jako­ści życia seksualnego.

Psychoterapia par

Ostatnim spo­so­bem udzie­la­nia wspar­cia parom jest psy­cho­te­ra­pia. Rozpoczęcie pro­ce­su tera­peu­tycz­ne­go zale­ca­ne jest parom, któ­re prze­ży­wa­ją kry­zys nie tyl­ko w aspek­tach sek­su­al­nych, ale na wie­lu płasz­czy­znach. Gdy spe­cja­li­sta w trak­cie pierw­sze­go spo­tka­nia obser­wu­je wie­le nega­tyw­nych emo­cji, kłó­tli­wość pary czy wpływ rodzin pocho­dze­nia na dys­funk­cyj­ne funk­cjo­no­wa­nie pary, zale­ca pod­ję­cie dłu­go­ter­mi­no­wej psy­cho­te­ra­pii. W trak­cie sesji psy­cho­te­ra­peu­ta poru­sza kwe­stie nie tyl­ko zwią­za­ne z dys­funk­cja­mi sek­su­al­ny­mi, ale tak­że bada szer­szy kon­tekst funk­cjo­no­wa­nia pary.  Psychoterapia par jest pro­ce­sem dłu­go­ter­mi­no­wym, któ­ry nasta­wio­ny jest na więk­szą ilość oraz czę­sto­tli­wość spo­tkań niż tera­pia sek­su­olo­gicz­na. Sesje odby­wa­ją się regu­lar­nie, a pra­ca pole­ga na ana­li­zo­wa­niu trud­no­ści pary w róż­nych obsza­rach funk­cjo­no­wa­nia. Celem takie­go pro­ce­su jest odbu­do­wa­nie funk­cjo­no­wa­nia w parze. Głównymi tema­ta­mi pra­cy w psy­cho­te­ra­pii par są: zapo­zna­nie z cecha­mi oso­bo­wo­ści part­ne­ra, ana­li­za kon­flik­tów, spo­strze­ga­nie róż­nic mię­dzy sobą, pra­ca nad komu­ni­ka­cją, omó­wie­nie rela­cji rodzin­nych, odbu­do­wa­nie bli­sko­ści, roz­mo­wa o potrze­bach sek­su­al­nych  czy pozna­nie ocze­ki­wań wobec związ­ku. Podejmując się psy­cho­te­ra­pii w ukła­dzie part­ner­skim para może doko­nać wybo­ru podej­ścia psy­cho­te­ra­peu­tycz­ne­go, w jakim chcia­ła­by pra­co­wać. Najpopularniejszymi nur­ta­mi w pra­cy psy­cho­ter­pa­eu­tycz­nej par są podej­ścia psy­cho­dy­na­micz­ne, sys­te­mo­we, poznaw­czo-beha­wio­ral­ne, gestalt czy tera­pia skon­cen­tro­wa­na na emo­cjach (EFT).

Jeśli jako para potrze­bu­je­cie wspar­cia sek­su­olo­gicz­ne­go lub roz­po­czę­cia psy­cho­te­ra­pii – skon­sul­tuj­cie się z sek­su­olo­giem lub psy­cho­te­ra­peu­tą. W naszym Centrum Psychoterapii i Seksuologii Empatia doświad­czo­ny zespół spe­cja­li­stów pro­wa­dzi kon­sul­ta­cje oraz tera­pię sek­su­olo­gicz­ne, a tak­że psy­cho­te­ra­pię par. Pracą w tym obsza­rze zaj­mu­ją się m.in. : Magdalena Krzak, Dorota Baran, Kamila Mikołajewska, Karolina Kwiatkowska, Marcin Grabowski, Sylwia Szydłowska-Cyganek.

Zaburzenia oso­bo­wo­ści to trwa­łe, nie­przy­sto­so­waw­cze wzor­ce ujaw­nia­ją­ce się w sto­sun­ku do same­go sie­bie i innych. Wzorce te doty­czą myśle­nia, odczu­wa­nia, zacho­wa­nia oraz postrze­ga­nia i inter­pre­to­wa­nia rze­czy­wi­sto­ści. Wyrażają się czę­sto w nie­spój­nym, nie­ade­kwat­nym sty­lu prze­ży­wa­nia, a tak­że w zacho­wa­niach utrud­nia­ją­cych rela­cje z inny­mi ludź­mi i codzien­ne funk­cjo­no­wa­nie. Większość zabu­rzeń oso­bo­wo­ści pro­wa­dzi do prze­wle­kłe­go, subiek­tyw­ne odczu­wa­ne­go cier­pie­nia. Według DSM‑V, czy­li “Diagnostycznego i sta­ty­stycz­ne­go pod­ręcz­ni­ka zabu­rzeń psy­chicz­nych” zabu­rze­nia oso­bo­wo­ści moż­na podzie­lić na trzy gru­py. Jedna z nich to zabu­rze­nia oso­bo­wo­ści typu C – zabu­rze­nia oba­wo­wo-lęko­we, wsród któ­rych znaj­du­je się zabu­rze­nie oso­bo­wo­ści uni­ka­ją­cej (uni­ko­wej). Charakteryzuje się ono szcze­gól­ny­mi trud­no­ścia­mi w kon­tak­tach spo­łecz­nych, któ­re pole­ga­ją na uni­ka­niu inte­rak­cji z lęku przed upo­ko­rze­niem bądź odrzu­ce­niem przy sil­nym pra­gnie­niu two­rze­nia głę­bo­kich rela­cji inter­per­so­nal­nych. Skłonności do uni­ka­nia kon­tak­tów mię­dzy­ludz­kich, a tak­że wsze­la­kich ryzy­kow­nych sytu­acji mogą pro­wa­dzić do utrwa­lo­nych zaha­mo­wań w życiu codzien­nym, depre­sji, obja­wów zabu­rzeń lęko­wych oraz do subiek­tyw­ne­go poczu­cia obni­żo­nej jako­ści życia.

Charakterystyka zaburzenia osobowości unikającej (ZOU)

Osoby z ZOU cechu­ją się znacz­nie obni­żo­ną samo­oce­ną, któ­rej towa­rzy­szy upo­rczy­wy, sta­le utrzy­mu­ją­cy się nie­po­kój w sytu­acjach kon­tak­tu spo­łecz­ne­go. Odczuwana nie­pew­ność powią­za­na jest z prze­ko­na­niem o “byciu gor­szym” od innych, któ­re to pozo­sta­je w kon­flik­cie z sil­nym pra­gnie­niem rela­cji, a tak­że z tęsk­no­tą za bli­sko­ścią i byciem akcep­to­wa­nym. Widzenie sie­bie jako oso­by nie­atrak­cyj­nej, nie­do­pa­so­wa­nej do innych idzie w parze ze skłon­no­ścią do odczu­wa­nia poczu­cia winy oraz przyj­mo­wa­nia odpo­wie­dzial­no­ści za wsze­la­kie trud­no­ści w relacjach.

Społeczne zaha­mo­wa­nie wią­że się z ogrom­ną nad­wraż­li­wo­ścią na kry­ty­kę, któ­rej to oso­by z ZOU mogą dopa­try­wać się nawet w “nie­win­nych” żar­tach, iro­nii czy neu­tral­nych komen­ta­rzach. Tego typu sytu­acje są inter­pre­to­wa­ne jako odrzu­ce­nie i ośmie­sze­nie, mogą być odbie­ra­ne nad­mier­nie oso­bi­ście i przy­czy­niać się do uni­ka­nia mówie­nia o sobie, bra­nia udzia­łu w sytu­acjach spo­łecz­nych, nawią­zy­wa­nia rela­cji intym­nych czy anga­żo­wa­nia się w czyn­no­ści zawo­do­we wyma­ga­ją­ce otwar­to­ści na kon­tak­ty mię­dzy­ludz­kie. Lęk przed intym­no­ścią może powo­do­wać duże w trud­no­ści w nawią­zy­wa­niu rela­cji part­ner­skich i roman­tycz­nych. Osoby z ZOU uni­ka­ją anga­żo­wa­nia się w tego typu rela­cje, dopó­ki nie są prze­ko­na­ne o bez­wa­run­ko­wej akcep­ta­cji ze stro­ny dru­giej oso­by. Bliskie rela­cje utrud­nia też skłon­ność do hamo­wa­nia eks­pre­sji pozy­tyw­nych, jak i nega­tyw­nych emocji.

Potrzeba akcep­ta­cji, pew­no­ści i skraj­ne­go bez­pie­czeń­stwa może pro­wa­dzić do ogra­ni­czo­ne­go sty­lu życia. Unikanie rela­cji mię­dzy­ludz­kich może iść w parze z rezy­gno­wa­niem z jakich­kol­wiek aktyw­no­ści, któ­re widzia­ne są jako poten­cjal­nie ryzy­kow­ne. Może to ozna­czać nie­chęć do zmian w sfe­rze zawo­do­wej, uni­ka­nie wyzwań, podró­ży, roz­ry­wek czy pró­bo­wa­nia cze­go­kol­wiek “nowe­go”. Zaburzenie oso­bo­wo­ści uni­ka­ją­cej może pro­wa­dzić do spo­łecz­nej izo­la­cji i subiek­tyw­ne­go poczu­cia znacz­nie obni­żo­nej jako­ści życia.

Opisane powy­żej kry­te­ria roz­po­zna­wa­nia uni­ka­ją­ce­go zabu­rze­nia oso­bo­wo­ści wyszcze­gól­nio­ne zosta­ły w “Diagnostycznym i sta­ty­stycz­nym pod­ręcz­ni­ku zabu­rzeń psy­chicz­nych”. W celu dia­gno­zy zabu­rzeń oso­bo­wo­ści czy innych zabu­rzeń psy­chicz­nych koniecz­na jest jed­nak­że wizy­ta u spe­cja­li­sty oraz spe­cja­li­stycz­ny wywiad.

Jeśli odczu­wasz cier­pie­nie w związ­ku ze swo­im funk­cjo­no­wa­niem, doświad­czasz obja­wów zabu­rzeń psy­chicz­nych bądź bory­kasz się z wąt­pli­wo­ścia­mi w tym obsza­rze – skon­sul­tuj się z psy­cho­te­ra­peu­tą. W naszym Centrum Psychoterapii i Seksuologii Empatia doświad­czo­ny zespół spe­cja­li­stów pro­wa­dzi kon­sul­ta­cje psy­cho­lo­gicz­ne, dia­gno­sty­kę, kon­sul­ta­cje lekar­skie, far­ma­ko­te­ra­pię oraz psychoterapię.

Zaburzenia oso­bo­wo­ści to trwa­łe, nie­przy­sto­so­waw­cze wzor­ce ujaw­nia­ją­ce się w sto­sun­ku do same­go sie­bie i innych. Wzorce te doty­czą myśle­nia, odczu­wa­nia, zacho­wa­nia oraz postrze­ga­nia i inter­pre­to­wa­nia rze­czy­wi­sto­ści. Wyrażają się czę­sto w nie­spój­nym, nie­ade­kwat­nym sty­lu prze­ży­wa­nia, a tak­że w zacho­wa­niach utrud­nia­ją­cych rela­cje z inny­mi ludź­mi i codzien­ne funk­cjo­no­wa­nie. Większość zabu­rzeń oso­bo­wo­ści pro­wa­dzi do prze­wle­kłe­go, subiek­tyw­ne odczu­wa­ne­go cier­pie­nia. Według DSM‑V, czy­li “Diagnostycznego i sta­ty­stycz­ne­go pod­ręcz­ni­ka zabu­rzeń psy­chicz­nych” zabu­rze­nia oso­bo­wo­ści moż­na podzie­lić na trzy gru­py. Jedna z nich to zabu­rze­nia oso­bo­wo­ści typu C – zabu­rze­nia oba­wo­wo-lęko­we, wsród któ­rych znaj­du­je się zależ­ne zabu­rze­nie oso­bo­wo­ści cha­rak­te­ry­zu­ją­ce się nad­mier­ną potrze­bą opie­ki i wspar­cia ze stro­ny innych osób, awer­sją do sta­wia­nia wyma­gań oso­bom, od któ­rych jest się zależ­nym, a tak­że nie­umie­jęt­no­ścią bra­nia odpo­wie­dzial­no­ści za wła­sne decyzje.

Charakterystyka zależnych zaburzeń osobowości (ZZO)

Pragnienie pew­nej zależ­no­ści od dru­giej oso­by jest natu­ral­ną kon­se­kwen­cją przy­wią­za­nia, jakie for­mu­je się w bli­skich rela­cjach mię­dzy­ludz­kich. Niezdrowa zależ­ność prze­ja­wia­na jest nie­se­lek­tyw­nie, co ozna­cza, że nie jest dosto­so­wa­na do sytu­acji, kon­tek­stu i nie pod­le­ga mody­fi­ka­cji. Zależność od innych jest pato­lo­gicz­na, gdy zamie­nia się w stra­te­gię radze­nia sobie z lękiem we wszyst­kich trud­nych, stre­so­gen­nych sytu­acjach. O ile pra­gnie­nie wspar­cia od bli­skiej oso­by i “wypła­ka­nia się” w jej towa­rzy­stwie w kry­zy­so­wym momen­cie nasze­go życia jest adap­ta­cyj­nym i zdro­wym zacho­wa­niem, to ocze­ki­wa­nie wspar­cia w każ­dej codzien­nej decy­zji oraz poczu­cie nie­zdol­no­ści do samo­dziel­ne­go funk­cjo­no­wa­nia może być ozna­ką zabu­rzeń osobowości.

Wśród osób z zależ­ny­mi zabu­rze­nia­mi oso­bo­wo­ści ogrom­na potrze­ba dozna­wa­nia opie­ki ze stro­ny innych (czę­sto jed­nej kon­kret­nej oso­by, np. mał­żon­ka bądź rodzi­ca) wią­że się z lękiem przed opusz­cze­niem oraz sepa­ra­cją. Zachowania pre­zen­tu­ją­ce ule­głość oraz nie­zdol­ność do auto­no­micz­ne­go funk­cjo­no­wa­nia mają na celu wywo­łać u innych zacho­wa­nia opie­kuń­cze oraz zachę­cać oto­cze­nie do prze­ję­cia odpo­wie­dzial­no­ści. Demonstrowanie trud­no­ści w podej­mo­wa­niu codzien­nych decy­zji (np. nie­umie­jęt­ność samo­dziel­ne­go wybo­ru jedze­nia czy ubra­nia), a tak­że poważ­nych decy­zji (np. gdzie miesz­kać, jaką ścież­kę karie­ry wybrać, co robić w wol­nym cza­sie) pro­wa­dzą do pasyw­no­ści, bier­no­ści i ocze­ki­wa­nia pomo­cy od innej oso­by w for­mie nie­ustan­nych porad i zapew­nień o słusz­no­ści podej­mo­wa­nych działań.

Osoby z zależ­nym zabu­rze­niem oso­bo­wo­ści mogą mieć trud­no­ści w wyra­ża­niu zło­ści czy nie­zgo­dy wzglę­dem osób, od któ­rych są zależ­ne. Częstokroć są w sta­nie poświę­cić wła­sne potrze­by, aby zado­wo­lić bli­ską oso­bę. Może to pro­wa­dzić do tole­ro­wa­nia nad­użyć fizycz­nych czy psy­chicz­nych. Osoby z ZZO w stra­chu przed opusz­cze­niem, bra­kiem opie­ki czy apro­ba­ty ze stro­ny oso­by, od któ­rej są zależ­ne, mogą podej­mo­wać się dzia­łań, któ­re są nie­bez­piecz­ne czy skraj­nie nie­przy­jem­ne. Obawiając się nie­do­sta­tecz­ne­go wspar­cia mogą też w pewien spo­sób “udwać” mniej kom­pe­tent­nych niż są w rzeczywistości.

Wizja samot­ne­go życia dla osób z ZZO zwią­za­na jest z poczu­ciem nie­ade­kwat­ne­go lęku i bez­rad­no­ści. Chwile samot­no­ści koja­rzo­ne są z dys­kom­for­tem. Kończenie bli­skiej rela­cji z “opie­ku­nem” może wywo­łać kry­zys psy­chicz­ny i zmu­sza do pil­nych poszu­ki­wań (cza­sa­mi “na oślep”) kolej­ne­go związ­ku, któ­ry zapew­ni skraj­ną zależność.

Opisane powy­żej kry­te­ria zależ­ne­go zabu­rze­nia oso­bo­wo­ści wyszcze­gól­nio­ne zosta­ły w “Diagnostycznym i sta­ty­stycz­nym pod­ręcz­ni­ku zabu­rzeń psy­chicz­nych”. W celu dia­gno­zy zabu­rzeń oso­bo­wo­ści czy innych zabu­rzeń psy­chicz­nych koniecz­na jest jed­nak­że wizy­ta u spe­cja­li­sty oraz spe­cja­li­stycz­ny wywiad.

Jeśli odczu­wasz cier­pie­nie w związ­ku ze swo­im funk­cjo­no­wa­niem, doświad­czasz obja­wów zabu­rzeń psy­chicz­nych bądź bory­kasz się z wąt­pli­wo­ścia­mi w tym obsza­rze – skon­sul­tuj się z psy­cho­te­ra­peu­tą. W naszym Centrum Psychoterapii i Seksuologii Empatia doświad­czo­ny zespół spe­cja­li­stów pro­wa­dzi kon­sul­ta­cje psy­cho­lo­gicz­ne, dia­gno­sty­kę, kon­sul­ta­cje lekar­skie, far­ma­ko­te­ra­pię oraz psychoterapię.

Problem wypa­le­nia zawo­do­we­go jest opi­sy­wa­ny przez bada­czy od lat sie­dem­dzie­sią­tych XXw. Początkowo stan chro­nicz­ne­go prze­mę­cze­nia w pra­cy przy­pi­sy­wa­ny był wyłącz­nie przed­sta­wi­cie­lom zawo­dów zwią­za­nych ze wspar­ciem spo­łecz­nym. Wynikało to z hipo­te­zy mówią­cej o tym, że wyczer­pa­nie emo­cjo­nal­ne jest kon­se­kwen­cją inten­syw­nych kon­tak­tów z ludź­mi. Dziś do powszech­nej wie­dzy nale­ży już fakt, że wypa­le­nie zawo­do­we może doty­czyć osób pra­cu­ją­cych w każ­dym zawo­dzie, choć naj­więk­sze ryzy­ko wystą­pie­nia doty­czy osób peł­nią­cych funk­cje kie­row­ni­cze oraz osób, któ­rych pra­ca wyma­ga licz­nych inte­rak­cji (np. nauczy­cie­le, pra­cow­ni­cy socjal­ni, pie­lę­gniar­ki, leka­rze, psycholodzy).

Wypalenie zawo­do­we jest kon­se­kwen­cją dłu­go­trwa­łe­go stre­su oraz obcią­że­nia psy­chicz­ne­go i fizycz­ne­go. Osoby dotknię­te wypa­le­niem zawo­do­wym tra­cą zain­te­re­so­wa­nie pra­cą, czu­ją bez­sens podej­mo­wa­nych aktyw­no­ści, a tak­że roz­draż­nie­nie, prze­mę­cze­nie. Mogą też doświad­czać obja­wów psy­cho­so­ma­tycz­nych takich jak chro­nicz­ny ból gło­wy czy zespół jeli­ta draż­li­we­go. Czynniki przy­czy­nia­ją­ce się do roz­wo­ju wypa­le­nia zawo­do­we­go mogą doty­czyć zarów­no cech oso­by pra­cu­ją­cej jak i wła­ści­wo­ści miej­sca pra­cy. Przyczyny indy­wi­du­al­ne, zwią­za­ne z oso­bo­wo­ścią oso­by pra­cu­ją­cej to m.in.:

• chwiej­ność poczu­cia wła­snej war­to­ści, obni­żo­na wła­sna samoocena
• trud­no­ści w kon­tro­li i regu­la­cji wła­snych emocji
• skłon­no­ści do nad­mier­nej rywalizacji
• zawy­żo­ne ocze­ki­wa­nia wzglę­dem jako­ści wła­snej pracy
• nie­pew­ność i lękli­wość w kon­tak­tach z innymi

Przyczyny wypa­le­nia zawo­do­we­go, któ­re powią­za­ne są z orga­ni­za­cją, w któ­rej jed­nost­ka jest zatrud­nio­na to m.in.:

• kul­tu­ra orga­ni­za­cji (nie­od­po­wied­ni sys­tem moty­wo­wa­nia, błę­dy w orga­ni­za­cji pracy)
• opre­syj­ne sty­le kierownictwa
• brak opty­mal­no­ści śro­do­wi­ska pra­cy (np. nie­od­po­wied­nie warun­ki fizyczne)
• zbyt wie­le obo­wiąz­ków przy­pa­da­ją­cych na jed­ne­go pracownika
• niskie wyna­gro­dze­nie

Najsłynniejsza badacz­ka syn­dro­mu wypa­le­nia zawo­do­we­go — Christina Maslach wymie­nia ogól­ne obja­wy wypalenia:

• obja­wy fizycz­ne – m.in. chro­nicz­ne poczu­cie zmę­cze­nia, nie­do­sta­tecz­na codzien­na aktyw­ność fizycz­na, zabu­rze­nia snu, utra­ta masy cia­ła, obni­że­nie libi­do, nad­uży­wa­nie sub­stan­cji psychoaktywnych

• obja­wy emo­cjo­nal­ne – m.in. nie­umie­jęt­ność odpo­czyn­ku i relak­su, obni­żo­ny nastrój, upo­rczy­we nega­tyw­ne myśli, poczu­cie osa­mot­nie­nia i odizo­lo­wa­nia, zacho­wy­wa­nie “uraz”

• obja­wy w życiu rodzin­nym – m.in. nie­kon­tro­lo­wa­nie emo­cji w oto­cze­niu rodzi­ny, zmniej­szo­ne zain­te­re­so­wa­nie człon­ka­mi rodzi­ny, nie­chęć do pro­duk­tyw­ne­go spę­dza­nia cza­su w gro­nie rodziny

• obja­wy powią­za­ne z pra­cą – m.in. lęk i opór przed codzien­nym wyj­ściem do pra­cy, poczu­cie wciąż “ucie­ka­ją­ce­go” cza­su, odczu­wa­nie nara­sta­ją­cej zło­ści, nie­za­do­wo­le­nia, zmęczenia

Jeśli odczu­wasz cier­pie­nie w związ­ku ze swo­im funk­cjo­no­wa­niem, doświad­czasz obja­wów zabu­rzeń psy­chicz­nych bądź bory­kasz się z wąt­pli­wo­ścia­mi w tym obsza­rze – skon­sul­tuj się z psy­cho­te­ra­peu­tą. W naszym Centrum Psychoterapii i Seksuologii Empatia doświad­czo­ny zespół spe­cja­li­stów pro­wa­dzi kon­sul­ta­cje psy­cho­lo­gicz­ne, dia­gno­sty­kę, kon­sul­ta­cje lekar­skie, far­ma­ko­te­ra­pię oraz psychoterapię.